به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرجع ما به نقل از شفقنا، استاد مرکز تخصصی امامت، پرورش افراد جامعه و نشر معارف الهی را از سوی اهل بیت و امام صادق(ع) در اولویت اصلی خواند و گفت: اهل بیت(ع) به جهت نداشتن یار و یاور و نبود شرایط لازم، تلاشی برای به دست آوردن حکومت نکردند و بیشتر به پرورش افراد جامعه می پرداختند. در زمانی که خطراتی شیعه را تهدید می کرد امام صادق(ع) حفظ نهاد تشیع به عنوان تنها دین حق در عالم و نشر معارف الهی را ضروری تر از دست یافتن به حکومت می دانست چرا که اگر افراد یک جامعه آن طور که باید و شاید تربیت و پرورش یابند در واقع جامعه پرورش یافته است. به همین دلیل امام صادق(ع) با پرورش شاگردان و فقها تلاش کردند زیرساخت های جامعه را آن طور که باید محکم سازند.

حجت الاسلام و المسلمین محمدمهدی معماریان در گفت و گو با شفقنا، در مورد دلایل رجوع علمای اهل تسنن به امام صادق و کسب دانش از ایشان اظهار کرد: پیامبر از جانب خداوند علومی را در اختیار داشتند و این علوم را در اختیار کسی به جز امام علی(ع) قرار ندادند و امیرالمومنین را به عنوان "باب المدینه علم" یعنی ورود به شهر علم معرفی کردند. این علوم در میان خانواده اهل بیت رد و بدل شد تا جایی که در روایات مختلف داریم که در آن زمان گاهی دانشمندان یهودی و مسیحی برای مناظره کردن با خلفای غاصب وارد مدینه می شدند و بحث می کردند و هر زمان که در یافتن پاسخ وامی ماندند شخصی که به داد اسلام می رسید امام علی(ع) بود. مردم و کسانی که اهل علم و دانش بودند می دانستند این علمی که در اختیار این بزرگواران است به گونه ای نیست که با درس خواندن و کسب فیض از محضر اساتید مختلف بتوانند به آن دست پیدا کنند لذا اساتید آن زمان بسیار تلاش می کردند که خود را عالم و موجه جلوه دهند، اما همواره در مقابل علم اهل بیت ناکام بودند.

او ادامه داد: در مساله ناکامی در مقابل اهل بیت موارد متعددی در روایات یافت می شد، به عنوان مثال ابوحنیفه مسایل علمی را خدمت امام صادق(ع) مطرح کرد و حضرت با سادگی و به دور از پیچیدگی، اشتباهات این شخص را اثبات می کرد. از جمله دیگر مناظرات امام صادق(ع) مناظره با یکی از ملحدین به نام ابن ابى العوجاست که مرحوم کلینی در کتاب کافی روایات مناظره او با امام صادق(ع) را نقل کرده است. بعد از اینکه العوجا چند کلام با امام صادق(ع) هم کلام می شود، اطرافیان از او می پرسند نظرت در مورد این شخص چه بود؟ العوجا پاسخ می دهد: به نظر من این شخص زمینی نیست، او فردی آسمانی در لباس زمینی هاست.

این استاد تاریخ اسلام با بیان اینکه علوم اهل بیت همگان را به اعتراف و تسلیم در برابر این بزرگان وامی داشت، گفت: فرخ رازی در تفسیر سوره کوثر در برابر واژه "کوثر" اعتراف می کند، که این اعتراف بسیار شنیدنی  است چرا که این اعتراف از سوی شخصی است که تمام تلاش خود را برای محو و نابود ساختن فضایل اهل بیت به کار می گیرد. او می نویسد: "کوثر" یعنی خیر کثیر و حضرت زهرا(س) و پیامبر اکرم(ص) مصداق این خیر کثیر هستند. در حقیقت اعتراف این شخص این است که حضرت زهرا(س) کوثر علمی است و علم بسیار نزد اوست.

او افزود: همه مردم می دانستند که اهل بیت در علم بزرگترین علما هستند. طبق قانون اهل بیت به مدت 100 سال منع تدوین حدیث داشتند و عملاً چیز خاصی در اختیار اهل سنت نبود تا بتوانند بر آن تمسک کنند لذا شخصی مانند ابوحنیفه به قیاس کردن روی آورد؛ از قرآن و روایات پیامبر بهره نمی برد و با آنچه که خود می فهمید احکام شرعی را به دست می آورد به همین دلیل بسیاری از قیاس های او مخالف قطعی قرآن و روایات پیامبر است. از طرفی مخالفین اهل بیت توشه ای نداشتند و از سوی دیگر همه علوم پیامبر سینه به سینه از امام علی(ع) به امام صادق(ع) رسیده بود و همه مردم می دانستند که امام صادق(ع) مرجع علمی واقعی است و به ایشان مراجعه می کردند. به همین دلیل از میان 4 هزار نفری که از محضر امام صادق روایت نقل کردند تعداد قابل توجهی از آنان اهل سنت هستند، اهل سنت چنان در مقابل علوم امام صادق(ع) تسلیم شده بودند که ابوحنیفه اعتراف می کند "لو لا سنتان لهلك نعمان اگر دو سالی که در محضر امام صادق(ع) بودم را از خود دریغ می کردم، حتماً امروز هلاک شده بودم. نمونه دیگر از اهل سنت که به محضر امام صادق(ع) مراجعه می کرد، قاضی ابولیلا بود، او هر زمانی که حل مسائل از عهده اش بر نمی آمد به شاگردان امام صادق(ع) و امام باقر(ع) مراجعه و از محضر آنان کسب فیض و دانش می کرد.

معماریان در مورد دلایل رونق دوباره تشیع، بعد از امامت امام صادق(ع) اظهار کرد: گاهی اشتباه می کنیم و امام صادق(ع) را مؤسس مذهب جعفری می نامیم در صورتی که به واقع کسی که مذهب جعفری را تأسیس کرد خداوند متعال و سپس پیامبر اکرم(ص) بود. سوره بینه روایتی را از پیامبر نقل کرده است " أُولَٰئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ این گروه که بهترین مردم هستند، شیعیان امیرالمؤمنین هستند." بعد از شهادت امام حسین(ع) سه گروه در جامعه نمود بسیاری پیدا کردند.

او افزود: یک گروه شیعیان که تعداد آنها اندک بود، شیعیان یعنی کسانی که قائل بودند 12 امام را خداوند معرفی کرده از این رو اطاعت آنان واجب و برائت و بیزاری جستن از دشمنان آنان لازم است. گروه دیگر به عثمانی ها مشهور بودند، یعنی کسانی که بعد از خلیفه سوم قائل به خلافت معاویه بودند و امام علی(ع) را قبول نداشتند و شاخصه بارز آنان مخالفت با امام علی(ع) و شرکت در جنگ هایی علیه ایشان بود. گروه سوم علویان، که اکثر آنان در کوفه ساکن بودند. این گروه کسانی هستند که در تاریخ دچار تحریف شدند و به اشتباه به آنان شیعه گفته شده است در صورتی که این افراد کسانی هستند که اهل بیت را دوست دارند، اما خلیفه اول را ابوبکر، خلیفه دوم را عمر می دانند و به جای عثمان امام علی(ع) را قبول دارند.

این استاد حوزه به قوت یافتن رابطه میان شیعیان و علویان اشاره کرد و افزود: هر دو گروه شیعیان و علویان مورد ظلم عثمانی ها، حاکمان و خلفا قرار می گرفتند، این ظلم وارد به این دو گروه سبب شد تا آنان به لحاظ سیاسی به یکدیگر نزدیک شوند و همگرایی سیاسی میان علویان و شیعیان به وجود آمد، کثرت رفت و آمد میان این دو گروه سبب شد بعضی از افکار و اعتقادات علویان بر شیعیان تأثیر بگذارد به حدی که در زمان امام صادق(ع) مساله برائت از دشمنان اهل بیت برای برخی از شیعیان سوال شد. امام باقر(ع) در زمان امامت خود دیوار و دژ محکمی به دور عقاید شیعه کشیدند و امام صادق(ع) در زمان امامت خود این اقدام را ادامه دادند.

او با اشاره به اینکه در زمان امام صادق(ع) عقاید شیعه تماماً بیان شد، گفت: در زمان این امام بزرگوار علاوه بر استحکام یافتن عقاید شیعه و احیا ساختن شیعه و اعتقادات شیعه، تفاوت میان علویان و عثمانی ها مشخص شد و بعد از آن شیعه در جامعه رونق پیدا کرد، تشخصی یافت و از سایر مذاهب تفکیک شد. تعداد فقیه و عالم در جامعه بسیار شد و مردم هم که تفاوت میان علمای شیعه و غیر شیعه را به خوبی درک می کردند، علمای شیعه را مبنا قرا می دادند، همه این مسائل سبب شد بعد از امام صادق(ع) شیعه رونق نسبی پیدا کند.

معماریان در پاسخ به اینکه چرا با وجود شاگردان بسیار، در زمان امام صادق(ع) فرق متفاوتی در جامعه ریشه دوانید؟ گفت: مطابق آنچه در کتب فرق و مذاهب آمده، پیروان اهل بیت به فرق سنی تبدیل نشدند. از میان شاگردان امام صادق(ع) ممکن است شخصی پیرو غالیان شده باشد، اما پیروان اهل سنت از دل شیعه خارج نشدند. حکومت های معاصر با امام صادق(ع) می دانستند که اگر در خانه علم ایشان باز بماند و مردم بدانند امام(ع) عادل و عالم است، به ایشان مراجعه می کنند و مسلماً این مراجعت ها دنباله دار خواهد بود. در این میان طبیعتاً به ذهن عده ای پیش می آید که چرا این امام بزرگ در مصدر حکومت و خلافت تکیه نزده است. در واقع خلفا برای اینکه مانع رشد امام صادق(ع) شوند، از نشر فرمایشات ایشان جلوگیری می کردند و در مقابل، سخنان شخص دیگری را رواج می دادند. به عنوان مثال اگر کسی در درس و خانه امام صادق(ع) حاضر می شد، حکومت وقت او را 50 درهم جریمه می کرد و کسی که در کرسی درس ابوحنیفه می نشست از سوی حکومت 50 درهم جایزه دریافت می کرد، این مساله در طول تاریخ سبب شد مذهب هایی مانند شافعی، حنیفه و حنبلیه به وجود آید.

این استاد تاریخ اسلام در مورد اولویت نهادن امام صادق(ع) در پذیرش امامت به جای حکومت کردن بر جامعه گفت: امام علی(ع) از جانب پیامبر مأمور شدند به اینکه اگر حق تو را قطع کردند و تو یاوری پیدا کردی که حقت را پس بگیری این اقدام را انجام بده در غیر این صورت از  این کار دوری کن. لذا اهل بیت به جهت نداشتن یار و یاور و نبود شرایط لازم تلاشی برای به دست آوردن حکومت نکردند. در زمانی که خطراتی شیعه را تهدید می کرد امام صادق(ع) حفظ نهاد تشیع به عنوان تنها دین حق در عالم و نشر معارف الهی را ضروری تر از دست یافتن به حکومت می دانست به همین دلیل همه اهل بیت(ع) از جمله امام صادق(ع) به تربیت شیعه روی آوردند و اگر گاهی بعضی از شیعه می خواستند قیامی کنند، طبیعی بود که اهل بیت این مساله را اولویت نمی دانستند؛ مانند آنچه در قیام زید رخ داد؛ اگرچه امام صادق(ع) شخص زید را تأیید می کرد، اما هرگز قیام زیدیه را تأیید نفرمودند.

معماریان در پایان گفت: زیرساخت های جامعه، افراد جامعه هستند، اگر افراد یک جامعه آن طور که باید و شاید تربیت و پرورش یافتند در واقع جامعه پرورش یافته است. اهل بیت با پرورش شاگردان و فقها تلاش کردند تا زیرساخت های جامعه را آن طور که باید محکم سازند به طوری که بعد از گذشت 1400 سال اگر روزی معاویه ها و دیگران روی کار آمدند و تلاش کردند تشیع را محو کنند، نام، خط و رسم شیعه در جامعه باقی بماند.