به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرجع ما به نقل از شفقنا، این استاد حوزه علمیه قم که اهتمام مطالعاتی خود را در زمینه زنان قرار داده است، بیان داشت : مقدمه کتاب سلیمان کتانی و کتاب نای و نی عُصاره نظرات امام موسی صدر راجع به زن است. امام موسی صدر در مقدمه کتاب سلیمان کتانی گفت:«حقیقت آن است که دو میراث مختلف در نزد مسلمانان وجود دارد، یکی تعالیم دینی مستقیم و مستند، دیگری عادات موروثی که هیچ نشانی از آن ها در آثار دینی دیده نمی شود. باید با دقت و اهتمام ویژه ای هر کدام از این ها را از دیگری متمایز کرد».

او در این باره اضافه کرد: در حوزه مسائل زنان کم نیستند عرف و عادت هایی که به مرور زمان به نام دین عرضه شده است. برای نمونه مرحوم مطهری در کتاب حجاب بیان می دارد که پوشیه از فرهنگ ایرانی وارد اسلام شده است. بعد بعضی از فقها به وجوب استفاده از پوشیه برای زنان فتوا داده اند.

مهریزی «تفکیک احکام تاریخی و بنیادی» و همچنین «قرآن محوری» را یک مبنا در حوزه مطالعات دینی مربوط به زنان دانست و به نقل از امام موسی صدر گفت: «آثار دینی مربوط به زن، خود دو بخش است. بخشی مربوط به زن و شوونات زن که درباره مرحله معینی از تاریخ سخن می گوید و بخشی دیگر که بنیادین و جاودانه است. برای کشف موضع حقیقی اسلام راجع به زن، باید آیات قرآنی را اساس بحث و چارچوب آموزه های حقیقی و نه خارجی قرار دهیم».

او در این بخش از سخنانش به آسیب شناسی روش مطالعات دینی و جایگاه حدیث در آن پرداخت و گفت: حدیث بعد از قرآن است. حدیث مورد آسیب های گوناگونی در طول تاریخ قرار گرفته است. برای نمونه در حدیثی که در کتاب های اصلی شیعه و اهل سنت آمده است، ذکر شده که پیامبر فرمودند سه چیز بد شگون است: زن، مرکب و خانه. اما در برخی نقل های دقیق تر آمده که این حدیث این گونه بوده است که پیامبر فرمود مردمان جاهلی می گفتند سه چیز بدشگون است... راوی، این قسمت ازحدیث را نقل نکرده است. یا روایاتی هست که «بهترین داماد قبر است» که یعنی دختر انسان زودتر از دست برود. این حدیث با آیه صریح قرآن منافات دارد.

این پژوهشگر دینی در ادامه این بخش از سخنانش گفت: ما در مطالعات دینی مغالطه های زیادی مرتکب می شویم. از جمله آن ها این است که در منابع از آخر –یعنی از حدیث و نه از قرآن- شروع می کنیم. دوم این که برای مطالعه اسلام از آخر شروع می کنیم. مثلا می گوییم که امام صادق فرمودند دختر نه ساله بالغ می شود. وفات امام صادق سال صد و چهل و هشت بوده است. سوال این جاست که مسلمان ها در این صد و چهل و هشت سال چه می کردند؟ یا می گوییم قرآن را نمی شود بدون روایت مطالعه بکنیم. در صورتی که وقتی پیغمبر آمدند این روایت ها نبوده است و خیلی از این روایت ها مربوط به زمان امام صادق است. مسلمان ها در این صد و پنجاه سال قرآن را چگونه می فهمیدند؟ جای حدیث پس از عرضه بر قرآن است. یعنی حدیث هم در جایگاه پس از قرآن است و هم برای عمل کردن پس از عرضه بر قرآن می توان به آن عمل کرد. نباید ملاک را در وهله اول، حدیث قرار دهیم زیرا در این صورت نقش قرآن خیلی کمتر می شود در حالی که قرآن مصدر اول و حدیث مصدر دوم است که باید در جای خودشان قرار بگیرند. برای همین از قرآن و حدیث به ثقل اکبر و ثقل اصغر تعبیر شده است.

او اضافه کرد: پیغمبر در زمان حیات خودشان و در شهر کوچک مدینه فرمود «دروغ گوها بر من زیاد شدند. هر چه از من برای شما نقل شده، با قرآن بسنجید.» با این اوصاف تکلیف ما بعد از هزار و چهار صد سال معلوم است. باب جعل هنوز مفتوح است و از جمله آن می توان به کتابی اشاره کرد که چند سال پیش در قم در چهارصد صفحه چاپ شد که شرح خطبه ای از حضرت ابوالفضل بود که تا به حال در هیچ کجای تاریخ نقل نشده است. نمونه دیگر احادیثی بود که در فضیلت شلمچه در چند سال پیش گفته می شد.

حجت الاسلام مهریزی از شش محور در نگاه امام موسی صدر در مباحث مربوط به زن نام برد که عبارتند از: شخصیت زن، جایگاه زن در خانواده، جایگاه زن در جامعه و حضور اجتماعی، مساله حجاب، زن در غرب و برخی شبهات که در حوزه زن از منظر دینی ممکن است وجود داشته باشد.

او درباره شخصیت زن از منظر امام موسی صدر گفت: ایشان در جاهای مختلف آیات مختلفی را ذکر می کنند و متذکر می شوند که آیات قرآن گوهر واحدی را برای زن و مرد قائل است و زن و مرد را در خلقت یکی می داند. ایشان تعبیر خیلی قشنگی دارند که می گویند «در این جا دوست دارم توجه شما را به این نکته جلب کنم بسیاری از ما خود را مهم تر و بالاتر از زنان می بینیم و می گوییم مردها مهمتر از زن ها هستند. مردها درجه یک هستند و زن ها درجه دو. حقیقت این است که من اصلا چنین چیزی را از اسلام نمی فهمم. به هیچ وجه میان مرد و زن فرقی گذشته نشده است. بلکه احکام متفاوت برای شرایط و توانمندی های متفاوت وجود دارد».

مهریزی که مهمان موسسه امام موسی صدر بود تا نظرات وی را در حوزه زن تبیین کند، درباره جایگاه زن در خانواده از منظر موسی صدر گفت: امام موسی در مباحث مربوط به خانواده از توجه به روح شریعت و اجتهاد مستمر استفاده می کند. او در کتاب روح شریعت در اسلام می گوید «اسلام در شریعت خود اصولی را وضع کرده که انسان می تواند بنا به اقتضائات زمان و مکان و جز آن، در حکم شرعی تحول به وجود آورد. بی آن که از قداست و غیبیت خود تُهی شود».

او شریعت را بخش عملی دین دانست و افزود: قرآن هم برای کل دین کلمه دین را به کار می برد و می گوید «ان دین عند الله الاسلام». اما راجع به شریعت می گوید «و جعلنا  لکل منهم شرعة و منهاجا» لذا دین متحول نمی شود و شریعت متحول می گردد.

این استاد حوزه علمیه قم با تشبیه دین به گردویی که مغز آن اعتقادات، پوسته اش اخلاق و پوسته  ظاهریش فقه است گفت: جایگاه ها عوض شده است و همه چیز با فقه سنجیده می شود. فقیه یعنی کسی که با این بخش دین یعنی  پوسته اش آشنایی دارد. تنها پانصد آیه از شش هزار آیه قرآن مربوط به فقه است و سایر آیات مربوط به انسان، رشد او، اخلاق و ... می شود. شریعت بخشی است که به گفته خود قرآن هم متحول می شود «لکل منهم جعلنا شرعة و منهاجا» و هر پیغمبر به تناسب زمان، مکان و فرهنگ یک شریعت داشته است. ولی دین همیشه ثابت بوده است.

مهریزی بیان داشت که امام موسی صدر سه گونه تحول را ذکر می کند؛ اولی تحول حکم به تبع تحول موضوع است. از نظر امام موسی صدر چند همسری مردان جزء این بخش احکام است و بر خلاف آن چه که معمول رساله ها می نویسند یک حکم مباح مطلق نیست؛ بلکه یک مباح مقید است.

این پژوهشگر حوزه دین و زن، در تبیین نظر امام موسی صدر، قائل به این شد که در شریعت سه گونه اصل برای تحول تعبیه شده است و به نقل از امام موسی صدر گفت: گونه نخست ناظر به آن قسم از موضوعات و شرایط آن است که در اوضاع و احوال گوناگون به لحاظ مدلول تحول پذیر است. گونه دوم این قسم به اصولی اختصاص دارد که خود به هدف تحول وضع شده است. مانند قانون «المومنون عند شروطهم» و « اوفوا بالعقود» که در پرتو این گونه قواعد می توان در شیوه های ازدواج و شروط طلاق تحول به وجود آورد. یک گونه هم احکام ثانویه است که این قسم ناظر به رعایت مسائل ثانویه می باشد و از مهمترین موارد تغییر احکام شرعی محسوب می گردد.

به دلیل طولانی شدن جلسه،تبیین برخی موضوعات در اندیشه و عمل امام موسی صدر به نشست دیگری موکول شد.