به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

«برخورداری کمی است در دنیا دروغگویان را و برای ایشان عذابی دردناک است در آخرت» (سوره مبارکه نحل آیه 116)

دروغگویی صفت ناپسندی است که اگرچه در متون دینی و فرهنگی ما از گناهان نابخشودنی به شمار می رود اما امروزه افراد برای دستیابی به خواسته های خود هرچند کوچک به بهانه مصلحتی بودن به این صفت متوسل شده اند و چه بسا که اینگونه باعث ترویج و شیوع آن نشوند.

دروغ از منظر دینی نیز جایگاه خوبی ندارد و از گناهان کبیره به شمار می رود گناهی که کلید همه گناهان نامیده شده است به طوری که خداوند در قرآن کریم در آیات متعددی در اینباره هشدار می دهد.

نفس توجیه گر انسان از علت های فراگیر شدن دروغ

حجت الاسلام محمد حسن موحدی ساوجی، عضو هیات علمی پژوهشی مرکز مطالعات قرآن دانشگاه مفید قم در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی یکی از علت های فراگیر شدن دروغ را نفس توجیه گر انسان دانست و گفت: نفس، منفعت طلب است، اگر ما نفسمان را کنترل نکنیم می خواهیم که همه چیز را مطابق با منفعت و مصلحتمان توجیه کنیم.

قبح دروغ ذاتی نیست

وی ضمن بیان اینکه قبح دروغ ذاتی نیست افزود: در موراد استثنایی مثلا زمانی که جان انسان در خطر است دروغ می تواند صورت گیرد که به آن دروغ مصلحت آمیز می گویند. البته دروغ مصلحتی در موارد بسیار استثنایی می تواند اتفاق افتد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: به دلیل اینکه نفس انسان می خواهد منافع را به سمت خود جلب کند دروغ مصلحت آمیز را گسترش می دهد. در بسیاری از موارد در میان متدینان نیز این اتفاق میافتد.

وی اظهار داشت: همانطور که در روایات نیز آمده است ریشه بسیاری از گناهان و مشکلات دروغ است. قاعدتا اگر روانشناسان نیز تحقیق کنند شاید بسیاری از  مشکلات جامعه را در همین دروغ ببینند.

موحدی ساوجی معتقد است: اگر از دروغ مصلحت آمیز سوء استفاده نشود و گسترش نامطلوب داده نشود مسلما جامعه  با آنچه که در حال حاضردر آن  قرار داریم متفاوت خواهد بود.

ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی به دروغ بر می گردد

او تاکید کرد: ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی را که در عرصه های سیاسی، اجتماعی، امور فردی، خانواده و ... می بینیم به دروغ بر می گردد. در روایات هم آمده است که کلید همه گناهان دروغ است. حتی در بعضی از روایات بیان شده است که ایمان افراد را با نماز و روزه هایشان نسنجید بلکه با امانت داری و راست گویی شان بسنجید.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: دروغ خود، گناه کبیره است، اگر ما بتوانیم راستگویی را به معنای واقعی در زندگی خود اجرا کنیم بسیاری از مشکلات اجتماعی و فردی برطرف می شود.

نسبت دروغ دادن به خدا، پیامبر و ائمه

موحدی ساوجی در ادامه گفتگوی خود با خبرنگار شفقنا زندگی درباره نسبت دروغ دادن به خدا، پیامبر و ائمه نیز خاطرنشان کرد: جلوه ساده نسبت دروغ به خدا، پیامبر و ائمه، قسم دروغ است اما گاهی نیز مطلبی به دروغ به خدا، پیامبر و ائمه نسبت داده می شود.

وی یادآور شد: در قرآن آیات متعددی وجود دارد که افرادی را که نسبت دروغ به خدا می دهند یا آنچه را که خداوند فرموده کتمان می کنند به شدت مذمت کرده است.

قسم دروغ گاهی در بین متدینان هم دیده می شود

استاد دانشگاه مفید قم درباره قسم دروغ توضیح داد: ممکن است خدا برای فردی ارزش نداشته باشد و فرد برای اینکه کارش پیش برود به خدا قسم دروغ می خورد؛اما مشکل وقتی است که قسم دروغ گاهی در بین متدینان دیده می شود که ریشه اش به همان  دروغ مصلحت آمیز برمی گردد.

دروغ مصلحتی در موارد بسیار استثنائی جایز است

وی متذکر شد: دروغ مصلحتی در موارد بسیار استثنائی جایز است اما اشتباه برخی از ما متدینان این است که این دروغ مصلحت آمیز را تعمیم می دهیم و این مصلحت را که در حقیقت نفع شخصی خودمان است را آنقدر مهم جلوه می دهیم که برایش قسم دروغ نیز بخوریم.

تفسیر به رای خطرناک است

موحدی ساوجی توجه به نسبت دروغ دادن به خدا، پیامبر و ائمه را مهم تر دانست و گفت: گاهی ما می خواهیم مطلبی یا نظریه ای را ثابت کنیم در نتیجه از قرآن  استدلال می کنیم و  به قرآن چیزی را تحمیل می کنیم یعنی در حقیقت تفسیر به رای می کنیم و این خیلی خطرناک است. حضرت امیر نیز این افراد را اینگونه تعبیر می کند «انگار اینها امام قرآن هستند نه اینکه قرآن امام اینها باشد».

این استاد دانشگاه در پایان عنوان کرد: اگر ما واقعا قرآن را ملاک قرار دهیم اختلاف نظرها حداقل در بین متدینان کم تر می شود. مرز بین مصلحت واقعی و و ساختگی که هدفش منفعت شخصی است را باید از هم تفکیک کنیم.