موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

دفاع از حقوق شخصى 

 

«مسأله 2201» اگر كسى به انسان يا ناموس يا خويشان و بستگان او يا به مسلمان

 

(396)

 

 

ديگرى به قصد كشتن يا تجاوز هجوم آورد، بر انسان واجب است به هر صورت ممكن در حدّ دفع تهاجم و مناسب با آن دفاع نمايد، هر چند منجر به كشته شدن مهاجم شود، ولى بايد سعى كند تا وقتى كه راه خفيف‏تر يا فرار ميسّر است، دست به كار شديد و خشن نزند.

 

«مسأله 2202» اگر انسان مورد تهاجم قرار گيرد و نتواند به تنهايى از جان و ناموس خود دفاع كند، واجب است از ديگران كمك بگيرد، هرچند از ستمكاران باشند.

 

«مسأله 2203» اگر دزدى به قصد بردن مال انسان يا بستگان او هجوم آورد، انسان حق دارد با رعايت مراتب دفاع كند، هرچند به كشته شدن مهاجم بينجامد.

 

«مسأله 2204» اگر هنگام دفاع با رعايت مراتب آن به شخص تجاوزگر زيان مالى و جانى يا نقص عضو وارد شود، دفاع كننده ضامن نيست؛ ولى اگر درجات خفيف تر يا فرار ميسّر باشد و دفاع كننده هم متوجّه اين جهت بوده و با اين حال به مراحل بالاتر و شديدتر عمل نموده باشد، ضامن است و در هر صورت اگر از سوى مهاجم به دفاع كننده خسارتى برسد، شخص مهاجم ضامن است.

 

«مسأله 2205» اگر انسان به گونه‏اى بر مهاجم پيروز شود كه وى ديگر توان تهاجم نداشته باشد، دفاع كننده حقّ زدن يا زخمى كردن و يا كشتن وى را ندارد و محاكمه و مجازات او با حاكم شرع است.

 

«مسأله 2206» كسى كه مرد بيگانه‏اى را با همسر، دختر يا يكى از زنان خويشاوند خود بيابد، چنانچه او قصد تجاوز به آنان را داشته باشد، بايد به هر شيوه ممكن از حريم آنان دفاع نمايد، هرچند به كشته شدن تجاوزگر بينجامد؛ بلكه در صورت تجاوز به ناموس مسلمانان ديگر هم بايد از آنان دفاع كند و در هر حال رعايت مراتب دفاع لازم است و با رعايت مراتب، انسان ضامن خسارت وارده بر متجاوز نيست؛ ولى اگر با وجود مراتب پايين‏تر دست به كار شديدتر بزند، بنابر احتياط ضامن است.

 

«مسأله 2207» اگر كسى براى اطّلاع بر ناموس يا اَسرار شخصىِ افراد يا براى ديدن بدن نامحرم ـ به طور عادى يا با دوربين و نظاير آن ـ به درون خانه‏هاى مردم نگاه كند،

 

(397)

 

 

بايد در مرحله اوّل او را نهى كرد و در صورتِ ادامه دادن، با رعايت مراتب او را از اين عمل بازداشت.

 

«مسأله 2208» دفاع از جان خود و بستگان جايز و بلكه گاهى واجب است، هرچند احتمال دهد يا يقين كند كه در اين راه كشته مى‏شود؛ ولى در دفاع از مال اگر يقين به كشته شدن داشته باشد، دفاع واجب نيست، بلكه احتياط در ترك آن است.

 

«مسأله 2209» اگر انسان از طريق معقولى گمان كند شخصى قصد هجوم به جان يا مال و يا ناموس وى را دارد و در مقام دفاع و با رعايت مراتب آن، خسارتى به مهاجم برساند و بعد معلوم شود اشتباه كرده، گناهكار نيست، ولى ضامن خسارتى كه وارد نموده مى‏باشد.

 

«مسأله 2210» اگر حيوان درنده‏اى كه متعلّق به شخص ديگرى است، به انسان حمله كند، انسان حق دارد از خود دفاع نمايد و اگر با رعايت مراتب دفاع به حيوان خسارتى وارد شود، ضامن نيست، مگر در موردى كه انسان متجاوز باشد.

 

(398)