موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
زكات طلا و نقره
نصاب طلا و نقره
«مسأله 2015» طلا دو نصاب دارد:
نصاب اوّل آن «بيست مثقال» شرعى است؛ پس وقتى طلا به «بيست مثقال» شرعى كه «پانزده مثقال» معمولى است (معادل 312/70 گرم) برسد، اگر شرايط ديگر را هم داشته باشد، انسان بايد «يك چهلم» آن را (معادل 757/1 گرم) بابت زكات بدهد؛ اما اگر به اين مقدار نرسد، زكات آن واجب نيست.
نصاب دوم طلا «چهار مثقال» شرعى است كه «سه مثقال» معمولى مىشود (معادل 062/14 گرم)، يعنى اگر «سه مثقال» به «پانزده مثقال» اضافه شود بايد زكات تمام «هيجده مثقال» (معادل 374/84 گرم) را از قرار «يك چهلم» بدهد (يعنى 109/2 گرم) و اگر كمتر از «سه مثقال» معمولى اضافه شود، فقط بايد زكات «پانزده مثقال» آن را بدهد و زيادى آن زكات ندارد و همچنين است هرچه بالا رود، يعنى اگر ضرايب عدد سه (مثل سه، شش، نُه، دوازده و...) به پانزده مثقال اضافه شود، بايد يك چهلم تمام آن به عنوان زكات پرداخت شود؛ ولى اگر غير از ضرايب عدد سه به پانزده مثقال اضافه شود، فقط مقدارى كه ضريب عدد سه مىباشد، در محاسبه زكات به پانزده مثقال اضافه مىگردد و باقى مانده آن كه كمتر از سه مثقال است، مشمول زكات نمىگردد؛ مثلاً در 5/35 مثقال طلا، فقط 33 مثقال آن مشمول زكات است و بايد يك چهلم آن به عنوان زكات پرداخت گردد و ما بقى آن (5/2 مثقال) زكات ندارد.
«مسأله 2016» نقره دو نصاب دارد:
نصاب اوّل آن «105 مثقال» معمولى (معادل 187/492 گرم) است و اگر نقره به
(361)
«105 مثقال» برسد و شرايط ديگر را هم داشته باشد، انسان بايد «يك چهلم» آن (معادل 304/12 گرم) را بابت زكات بدهد و اگر به اين مقدار نرسد، زكات آن واجب نيست.
نصاب دوم نقره «21 مثقال» (معادل 437/98 گرم) است، يعنى اگر «21 مثقال» به «105 مثقال» اضافه شود، بايد زكات تمام «126 مثقال» (معادل 625/590 گرم) را بدهد و اگر كمتر از «21 مثقال» اضافه شود، فقط بايد زكات «105 مثقال» آن را بدهد و زيادى آن زكات ندارد و همچنين است هر چه بالا رود، يعنى به ازاء هر «21 مثقال» كه به نصاب اوّل اضافه مىشود، بايد زكات تمام آن را بدهد و اگر كمتر اضافه شود مقدارى كه اضافه شده و كمتر از «21 مثقال» است، زكات ندارد. بنابر اين اگر انسان يك چهلم هر چه طلا و نقره دارد بدهد، زكاتى را كه بر او واجب بوده داده و گاهى هم بيشتر از مقدار واجب داده است؛ مثلاً كسى كه «110 مثقال» نقره دارد، اگر يك چهلم آن را بدهد، زكات «105 مثقال» آن را كه واجب بوده داده و مقدارى هم براى «5 مثقال» آن داده كه واجب نبوده است.
احكام زكات طلا و نقره
«مسأله 2017» كسى كه طلا يا نقره او به اندازه نصاب است، اگرچه زكات آن را داده باشد، تا وقتى از نصاب اوّل كم نشده، همه ساله بايد زكات آن را بدهد.
«مسأله 2018» زكات طلا و نقره در صورتى واجب مىشود كه آن را سكّه زده باشند و معامله با آن رايج باشد و اگر نقش سكّه آن هم از بين رفته باشد، بايد زكات آن را بدهند.
«مسأله 2019» طلا و نقره سكّهدارى كه زنها براى زينت به كار مىبرند، زكات ندارد، اگرچه رايج باشد.
«مسأله 2020» كسى كه طلا و نقره دارد، اگر هيچ كدام آنها به اندازه نصاب اوّل نباشد، مثلاً «104 مثقال» نقره و «14 مثقال» طلا داشته باشد، زكات بر او واجب نيست.
«مسأله 2021» همان طور كه سابقا گفته شد، در واجب شدن زكات طلا و نقره سال معتبر است، بدين ترتيب كه اگر انسان يازده ماه مالك طلا و نقره باشد، در اول ماه
(362)
دوازدهم ديگر نمىتواند در آن به گونهاى تصرف كند كه مال را از بين ببرد و اگر تصرف كند، ضامن است و چنانچه تا پايان ماه دوازدهم بقيه شرايط موجود باشد، پرداخت زكات واجب مىشود.
«مسأله 2022» اگر در بين يازده ماه، طلا و نقرهاى را كه دارد با طلا يا نقره يا چيز ديگر عوض نمايد يا آنها را ذوب كند، زكات بر او واجب نيست؛ ولى اگر براى فرار از پرداختن زكات اين كارها را بكند، احتياط مستحب آن است كه زكات را بدهد.
«مسأله 2023» اگر در ماه دوازدهم طلا و نقره را ذوب كند، بايد زكات آنها را بدهد و چنانچه به واسطه ذوب كردن، وزن يا قيمت آنها كم شود، بايد زكاتى را كه پيش از ذوب كردن بر او واجب بوده، بدهد.
«مسأله 2024» اگر طلا و نقرهاى كه دارد خوب و بد داشته باشد، مىتواند زكات هر كدام از خوب و بد را از خود آن بدهد؛ ولى بهتر است زكات همه آنها را از طلا و نقره خوب بدهد و احتياط واجب آن است كه زكات همه آنها را از طلا و نقره بد ندهد.
«مسأله 2025» طلا و نقرهاى كه بيشتر از اندازه معمول با فلز ديگر مخلوط است، اگر مقدار ناخالصى آن به حدّى باشد كه به آن سكّه طلا يا نقره نگويند، تعلّق زكات به آن محلّ اشكال است و اگر ناخالصى آن به اين مقدار نباشد، چنانچه خالص آن به اندازه نصاب كه مقدار آن گفته شد برسد، انسان بايد زكات آن را بدهد و چنانچه شك دارد كه خالص آن به اندازه نصاب هست يا نه، زكات آن واجب نيست.
«مسأله 2026» اگر با طلا و نقرهاى كه دارد، به مقدار معمول، فلز ديگرى مخلوط باشد، نمىتواند زكات آن را از طلا و نقرهاى بدهد كه بيشتر از معمول، فلز ديگر دارد؛ ولى اگر به قدرى بدهد كه يقين كند طلا و نقره خالصى كه در آن هست، به اندازه زكاتى مىباشد كه بر او واجب است، اشكال ندارد.
