موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
نماز احتياط
مسأله ۱۲۲۴ ـ كسى كه نماز احتیاط بر او واجب است ، بعد از سلام نماز باید فوراً نیت نماز احتیاط كند و تكبیر بگوید و حمد را بخواند و به ركوع رود و دو سجده نماید ، پس اگر یك ركعت نماز احتیاط بر او واجب است ، بعد از دو سجده تشهّد بخواند و سلام دهد ، و اگر دو ركعت نماز احتیاط بر او واجب است ، بعد از دو سجده یك ركعت دیگر مثل ركعت اوّل به جا آورد ، و بعد از تشهّد سلام دهد.
مسأله ۱۲۲۵ ـ نماز احتیاط سوره و قنوت ندارد ، و باید آن را آهسته بخواند و نیت آن را به زبان نیاورد ، و بنابر احتیاط واجب «بسم الله» آن را هم آهسته بگوید.
مسأله ۱۲۲۶ ـ اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد نمازى كه خوانده درست بوده ، نماز احتیاط مورد ندارد ، و اگر در بین نماز احتیاط بفهمد ، لازم نیست آن را تمام نماید ، و مى تواند آن را به قصد نافله دو ركعتى تمام نماید.
مسأله ۱۲۲۷ ـ اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد كه ركعتهاى نمازش كم بوده ، چنانچه كارى كه نماز را باطل مى كند انجام نداده ، باید آنچه را از نماز نخوانده بخواند و براى سلام بیجا ـ بنابر احتیاط واجب ـ دو سجده سهو بنماید ، و همچنین براى هر موجب دیگرى كه پیش آمده باشد ، و اگر كارى كه نماز را باطل مى كند انجام داده ـ مثلا پشت به قبله كرده ـ باید نماز را دوباره به جا آورد.
مسأله ۱۲۲۸ ـ اگر بعد از نماز احتیاط بفهمد كسرى نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده ، مثلا در شكّ بین دو و چهار دو ركعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را دو ركعت خوانده ، نمازش صحیح است.
مسأله ۱۲۲۹ ـ اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد كسرى نماز كمتر از نماز احتیاط بوده ، مثلا در شكّ بین دو و چهار دو ركعت نماز احتیاط بخواند بعد بفهمد نماز را سه ركعت خوانده ، باید نماز را دوباره بخواند.
مسأله ۱۲۳۰ ـ اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد كسرى نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده ، چنانچه بعد از نماز احتیاط كارى كه نماز را باطل مى كند انجام داده ـ مثلا پشت به قبله كرده ـ باید نماز را دوباره بخواند ، و اگر كارى كه نماز را باطل مى كند انجام نداده ، بنابر احتیاط واجب كسرى نمازش را ضمیمه نماید و نماز را تمام كند ، و براى هر یك از سلام در اصل نماز و نماز احتیاط و هر موجب دیگرى كه پیش آمده باشد ، دو سجده سهو به جا آورد و نماز را هم اعاده نماید.
مسأله ۱۲۳۱ ـ اگر بین دو و سه و چهار شكّ كند و بعد از خواندن دو ركعت نماز احتیاط ایستاده یادش بیاید كه نماز را دو ركعت خوانده ، لازم نیست دو ركعت نماز احتیاط نشسته را بخواند.
مسأله ۱۲۳۲ ـ اگر بین سه و چهار شكّ كند و موقعى كه دو ركعت نماز احتیاط نشسته مى خواند ، قبل از ركوع اوّل یادش بیاید كه نماز را سه ركعت خوانده ، آنچه را خوانده به حساب نیاورد ، و بنابر احتیاط واجب بایستد و كسرى نماز را تمام كند ، و دو سجده سهو براى زیادى سلام ، و دو سجده دیگر براى زیادى تشهّد ـ اگر آورده باشد ـ به جا آورد و نماز را دوباره بخواند ، و اگر بعد از ركوع یادش بیاید نمازش باطل است.
مسأله ۱۲۳۳ ـ اگر بین دو و سه و چهار شكّ كند ، و موقعى كه دو ركعت نماز احتیاط ایستاده را مى خواند پیش از ركوع دوم یادش بیاید كه نماز را سه ركعت خوانده ، بنابر احتیاط واجب بنشیند و نماز احتیاط را یك ركعتى تمام كند ، و دو سجده سهو براى زیادى سلام و دو سجده دیگر براى زیادى تشهّد ـ اگر آورده باشد ـ به جا آورد و نماز را اعاده نماید.
مسأله ۱۲۳۴ ـ اگر در بین نماز احتیاط بفهمد كسرى نمازش بیشتر یا كمتر از نماز احتیاط بوده ، چنانچه نتواند نماز احتیاط را مطابق كسرى نمازش تمام نماید ، مثل آن كه در شكّ بین سه و چهار موقعى كه دو ركعت نماز احتیاط نشسته را مى خواند یادش بیاید كه نماز را دو ركعت خوانده ، چون نمى تواند دو ركعت نشسته را به جاى دو ركعت ایستاده حساب كند ، باید نماز احتیاط نشسته را رها كند ، و بنابر احتیاط واجب كسرى نمازش را تمام كند ، و دو سجده سهو براى زیادى سلام و دو سجده سهو دیگر براى زیادى تشهّد ـ اگر آورده باشد ـ به جا آورد و نماز را اعاده نماید ، در صورتى كه قبل از ركوع اوّل یادش بیاید ، و در غیر این صورت نمازش باطل است.
مسأله ۱۲۳۵ ـ اگر شكّ كند نماز احتیاطى را كه بر او واجب بوده به جا آورده یا نه ، چنانچه وقت نماز گذشته به شكّ خود اعتنا نكند ، و اگر وقت دارد ، در صورتى كه بین شكّ و نماز زیاد طول نكشیده و كارى كه منافى با نماز است ـ مثل رو برگرداندن از قبله ـ انجام نداده ، باید نماز احتیاط را بخواند ، و اگر كارى كه نماز را باطل مى كند انجام داده ، یا بین نماز و شكّ او زیاد طول كشیده ، بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده نماید.
مسأله ۱۲۳۶ ـ اگر در نماز احتیاط به جاى یك ركعت دو ركعت بخواند یا ركنى را زیاد كند ، نماز احتیاط باطل مى شود ، و باید دوباره اصل نماز را بخواند.
مسأله ۱۲۳۷ ـ موقعى كه مشغول نماز احتیاط است ، اگر در یكى از كارهاى آن شكّ كند ، چنانچه محلّ آن نگذشته باید به جا آورد ، و اگر محلّش گذشته باید به شكّ خود اعتنا نكند ، مثلا اگر شكّ كند كه حمد خوانده یا نه ، چنانچه به ركوع نرفته باید بخواند ، و اگر به ركوع رفته باید به شكّ خود اعتنا نكند.
مسأله ۱۲۳۸ ـ اگر در شماره ركعتهاى نماز احتیاط شكّ كند ، چنانچه طرف بیشتر شكّ نماز را باطل مى كند ، باید بنا را بر كمتر بگذارد ، و اگر طرف بیشتر شكّ نماز را باطل نمى كند ، باید بنا را بر بیشتر بگذارد ، مثلا موقعى كه مشغول خواندن دو ركعت نماز احتیاط است ، اگر شكّ كند كه دو ركعت خوانده یا سه ركعت ، چون طرف بیشتر شكّ نماز را باطل مى كند ، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده ، و اگر شكّ كند كه یك ركعت خوانده یا دو ركعت ، چون طرف بیشتر شكّ نماز را باطل نمى كند ، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است.
مسأله ۱۲۳۹ ـ اگر در نماز احتیاط چیزى كه ركن نیست سهواً كم یا زیاد شود ، سجده سهو ندارد ، مگر آنچه كه در مسأله «۱۲۴۱» مى آید.
مسأله ۱۲۴۰ ـ اگر بعد از سلام نماز احتیاط شكّ كند كه یكى از اجزاء یا شرایط آن را به جا آورده یا نه ، به شكّ خود اعتنا نكند.
مسأله ۱۲۴۱ ـ اگر در نماز احتیاط ، تشهّد یا یك سجده را فراموش كند و در جاى خود تداركش ممكن نباشد ، باید بعد از سلام نماز ، اگر تشهّد را فراموش كرده ، بنابر احتیاط مستحبّ آن را قضا نماید ، و باید دو سجده سهو به جا آورد ، و اگر سجده را فراموش كرده ، باید آن را قضا نماید.
مسأله ۱۲۴۲ ـ اگر نماز احتیاط و قضاى یك سجده یا قضاى یك تشهّد یا دو سجده سهو بر او واجب شود ، باید اوّل نماز احتیاط را به جا آورد.
مسأله ۱۲۴۳ ـ حكم گمان در نماز نسبت به ركعات مثل حكم یقین است ، مثلا اگر نداند كه یك ركعت خوانده یا دو ركعت و گمان داشته باشد كه دو ركعت خوانده ، بنا مى گذارد كه دو ركعت است ، و اگر در نماز چهار ركعتى گمان دارد كه چهار ركعت خوانده ، نباید نماز احتیاط بخواند ، و امّا نسبت به افعال ، گمان حكم شكّ را دارد ، پس اگر گمان دارد ركوع كرده ، در صورتى كه داخل سجده نشده است ، باید آن را به جا آورد ، و اگر گمان دارد حمد را نخوانده ، چنانچه در سوره داخل شده باشد ، اعتنا به گمان ننماید و نمازش صحیح است.
مسأله ۱۲۴۴ ـ حكم شكّ و سهو و گمان در نمازهاى واجب یومیه و نمازهاى واجب دیگر فرق ندارد ، مثلا اگر در نماز آیات شكّ كند كه یك ركعت خوانده یا دو ركعت ، چون شكّ او در نماز دو ركعتى است نمازش باطل مى شود ، و اگر گمان داشته باشد كه دو ركعت یا یك ركعت خوانده است ، بر طبق گمان خود نماز را تمام مى نماید.
