احكام مالى كه پيدا مى شود

مسأله 3044: مالى كه انسان پيدا مى كند، اگر نشانه اى نداشته باشد كه بر اثر آن، مالكش معلوم شود، مى تواند به قصد تملّك، آن را بردارد ولى بنابر احتياط مستحب از طرف مالكش صدقه بدهد.

مسأله 3045: اگر مالى پيدا كند كه نشانه دارد و قيمت آن از « 6/12 نخود » نقره سكّه دار كمتر است، چنانچه مالك آن معلوم باشد و انسان نداند راضى است يا نه، نمى تواند بدون اجازه او، آن را بردارد و اگر مالك آن معلوم نباشد، مى تواند آن را به قصد تملّك بردارد و بنابر احتياط هر وقت صاحبش پيدا شد، عوض آن را به او بدهد.

مسأله 3046: هرگاه چيزى كه پيدا كرده، نشانه اى دارد كه بر اثر آن مى تواند مالكش را پيدا كند، اگرچه بداند صاحب آن سُنّى يا كافِر محترمى است، در صورتى كه قيمت آن « 6/12 نخود »، نقره سكّه دار يا بيشتر باشد، بايد در محل اجتماع مردم به طور معمول اعلان كند و بعيد نيست اعلان كفايت كند، تا زمانى كه از پيدا كردن مالك مأيوس شود ولو به كيفيّت ذكر شده نباشد، بلكه اگر يقين دارد اعلان اثر ندارد أيضاً بعيد نيست عدم لزوم اعلان.

مسأله 3047: اگر انسان خودش نخواهد اعلان كند، مى تواند به كسى كه اطمينان دارد، بگويد كه از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 3048: اگر تا مأيوس شدن اعلان كند و مالك مال پيدا نشود، مى تواند آن را براى خود بردارد به قصد اينكه هر وقت مالكش پيدا شد، عوض آن را به او بدهد، يا براى او نگهدارى كند كه هر وقت پيدا شد به او بپردازد، ولى بنابر احتياط مستحب از طرف مالكش صدقه بدهد.

مسأله 3049: اگر بعد از آنكه به اندازه لازم اعلان كرد و مالك مال پيدا نشد، مال را براى مالكش، نگهدارى كند و از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن كوتاهى و زياده روى ننموده، ضامن نيست، ولى اگر از طرف مالكش صدقه داده باشد يا براى خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است.

مسأله 3050: كسى كه مالى پيدا كرده، اگر عمداً به كيفيّت ياد شده اعلان نكند، گذشته از اينكه گناه كرده، باز هم واجب است اعلان نمايد در صورتى كه احتمال بدهد صاحب آن پيدا شود.

مسأله 3051: اگر بچّه اى نابالغ چيزى پيدا كند، ولىّ او بايد اعلان نمايد.

مسأله 3052: اگر انسان در بين مدّتى كه اعلان مى كند، از پيدا شدن مالك مال نااميد شود و بخواهد آن را صدقه بدهد، جايز است.

مسأله 3053: اگر در بين مدّتى كه اعلام مى كند مال از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن كوتاهى يا زياده روى كرده باشد، بايد عوض آن را به مالكش بدهد و اگر كوتاهى نكرده و زياده روى ننموده، چيزى بر او واجب نيست.

مسأله 3054: اگر مالى كه نشانه دارد و قيمت آن به « 6/12 نخود »، نقره سكّه دار مى رسد، در جايى پيدا كند كه مى داند بر اثر اعلان، مالك آن پيدا نمى شود، مى تواند در روز اوّل، آن را از طرف مالكش صدقه بدهد و چنانچه مالكش پيدا شود و به صدقه دادن راضى نشود، بايد عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه اى كه داده، براى خود اوست.

مسأله 3055: اگر چيزى پيدا كند و به خيال اينكه مال خود اوست بردارد، سپس بفهمد مال خودش نبوده، بايد اعلان نمايد و همچنين است اگر مثلا پاى خود را به گمشده اى بزند و آن را از جاى خودش حركت دهد و به جاى ديگر ببرد.

مسأله 3056: لازم نيست هنگام اعلان، جنس چيزى را كه پيدا كرده بگويد، بلكه اگر بگويد چيزى پيدا كرده ام، كافى است.

مسأله 3057: اگر كسى چيزى را پيدا كند و ديگرى بگويد مال من است، در صورتى بايد به او بدهد كه نشانه هاى آن را بگويد يا به نحو ديگرى مطمئن شود مال اوست، ولى لازم نيست نشانه هايى را بگويد كه بيشتر اوقات، مالك متوجّه آنها نيست.

مسأله 3058: اگر قيمت چيزى كه پيدا كرده به « 6/12 نخود »، نقره سكّه دار برسد، چنانچه اعلان نكند و در مسجد يا جاى ديگرى كه محلّ اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود يا ديگرى آن را بردارد، كسى كه آن را پيدا كرده ضامن است.

مسأله 3059: هرگاه چيزى پيدا كند كه اگر بماند فاسد مى شود، مى تواند بدون مراجعه به حاكم شرع يا وكيل او، قيمت آن را معيّن نموده و آن را بفروشد و پولش را نگه دارد و اگر صاحب آن پيدا نشد، از طرف او صدقه بدهد.

مسأله 3060: اگر چيزى كه پيدا كرده، هنگام وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتى كه قصد دارد مالك آن را پيدا كند اشكال ندارد.

مسأله 3061: اگر كفش او را ببرند و كفش ديگرى به جاى آن بگذارند، چنانچه بداند كفشى كه مانده مال كسى است كه كفش او را برده، مى تواند آن را به جاى كفش خود بردارد، ولى اگر قيمت آن از كفش خودش بيشتر باشد، بايد هر وقت مالك آن پيدا شد زيادى قيمت را به او بدهد و چنانچه از پيدا شدن او نااميد شود، مى تواند آن را تملّك كند، گرچه بنابر احتياط مستحب زيادى قيمت را از طرف مالكش، صدقه بدهد، و اگر احتمال دهد كفشى كه مانده مال كسى نيست كه كفش او را برده، در صورتى كه قيمت آن « 6/12 نخود »، نقره سكّه دار كمتر باشد، مى تواند براى خود بردارد و اگر بيشتر باشد، بايد اعلان كند و بعد از آن بنابر احتياط مستحب از طرف صاحبش، صدقه بدهد.

مسأله 3062: اگر مالى كه كمتر از « 6/12 نخود »، نقره سكّه دار ارزش دارد، پيدا كند و از آن صرف نظر نمايد و در مسجد يا جاى ديگر بگذارد، چنانچه كسى آن را بردارد، براى او حلال است.

مسأله 3063: اگر مثلا براى تعمير، چيزى را نزد كسى ببرند و به دنبال آن نيايند، چنانچه پس از جستجو، از آمدن مالك آن نا اُميد شود، بنابر احتياط مستحب آن را با اجازه حاكم شرع، از طرف مالكش صدقه بدهد.