مسأله250 : جدال كردن ( و آن كلامى است كه مشتمل بر قسم خوردن به ذات اقدس الهى باشد براى اثبات يا نفى مطلبى ) ، بر محرم حرام است ، و اظهر اين است كه حرمت جدال اختصاص به اين ندارد كه براى قسم خوردن بگويد ( بله و الله ) و يا ( نه و الله ) ، بلكه هر قسمى كه بخداوند بخورد جدال خواهد بود ، خواه با كلمه ( الله ) باشد يا نباشد ، و خواه در اوّل صيغه قسمت كلمه ( نه ) و يا كلمه ( بله ) باشد و يا نباشد ، و خواه قسم خوردن به زبان عربى يا به زبانهاى ديگر باشد . 

و امّا قسم خوردن به بقيه مقدّسات هيچ اثرى ندارد ، تا چه رسد به مانند ( نه به جان مردم) و يا ( بله به جان خودم ) ، همچنان كه قسم خوردنى كه براى خبر دادن نباشد هيچ اثرى ندارد ، مانند قسمت خوردن براى التماس چيزى از ديگرى ، مثل اين قسم ( تو را بخدا اين را بمن بده ) ، و يا مانند قسم خوردن براى تاكيد عزم و اراده خود كه فلان كار را در آينده ميكند و يا نمى كند ، مثل اين قسم ( و الله اين چيز را به تو خواهم داد ) . 

و بعضى از فقهاء فرموده اند كه : براى تحقق جدال در قسمت راست بايد سه بار قسمت پشت سر هم تكرار شود ، و اگر نه ، جدال شرعاً محقق نمى شود ، و اين فرمايش خالى از وجه نيست ، ولى احوط اين استكه با يك بار هم محقق ميشود ، و امّا در قسم دروغ اشكالى نيست كه تكرار شدن آن در محقق شدن جدال لازم نيست . 

مسأله251 : اگر ترك جدال موجب ضرر مكلف شود ، مانند اينكه موجب از بين رفتن حق باشد ، در اين صورت جدال كردن جايز است . 

مسأله252 : اگر جدال كننده سه بار پشت سر هم قسم راست بخورد ، بايد يك گوسفند كفاره بدهد ، و در صورتى كه قسمتهاى پشت سر او بيش از سه بار باشد كفاره تكرار نمى شود . 

بلى اگر بعد از سه بار يا بيشتر قسم ـ پشت سر هم ـ خوردن كفاره بدهد ، و يا سه بار پشت سر هم قسم بخورد و پس از فاصله دو باره سه بار يا بيشتر پشت سر هم قسم بخورد ، در اين دو صورت بايد يك كفاره ديگر بدهد . 

و اگر يك بار قسم دروغ بخورد يك گوسفند بايد كفاره بدهد ، و اگر دو بار قسم دروغ بخورد دو گوسفند و اگر سه بار قسم بخورد يك گاو بايد كفاره بدهد ، و در صورتى كه بيش از سه بار قسم دروغ بخورد و در ميان قسم خوردنها كفاره نداده باشد كفاره تكرار نخواهد شد . 

و اگر كفاره را داد و دوباره قسم دروغ خورد بايد بترتيبى كه گذشت كفاره بدهد . 

و اگر دو بار قسم دروغ خورد آنگاه كفاره داد ، و سپس يك بار ديگر قسم دروغ خورد ، واجب است يك گوسفند كفاره بدهد نه گاو .