موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
مسأله 2589 ـ هر پرندهاى كه مانند شاهين و عقاب ، و باز و كركس درنده و چنگال دار باشد ، حرام است ، و همچنين حرام است همه انواع كلاغ ، حتى زاغ ـ بنابر احتياط واجب ـ و هر پرندهاى كه هنگام پرواز بال زدنش كمتر از صاف نگهداشتن بالش باشد ، چنگال دار است و حرام مىباشد ، و هر پرندهاى كه بال زدنش بيش از صاف نگهداشتن اوست حلال است ، بنابراين مىتوان پرندگان حرام گوشت را از حلال گوشت به ملاحظه كيفيت پرواز آنها تميز داد ، ولى چنانچه كيفيت پرواز پرندهاى معلوم نباشد ، اگر آن پرنده چينهدان و يا سنگدان و يا خارپشت پا داشته باشد حلال است ، و اگر هيچكدام از اينها را نداشته باشد ، حرام است . و امّا پرندگان ديگر ـ غير از آنچه ذكر شد ـ چون مرغ و كبوتر و گنجشك و حتى شتر مرغ و طاووس ، همه حلال مىباشند ، ولى كشتن بعضى از پرندگان مكروه است مانند هدهد و پرستوك . و امّا حيواناتى كه پرواز دارند ولى پر ندارند مانند خفاش حرام مىباشند ، و همچنين است زنبور و پشّه و ديگر حشرات پرنده بنابر احتياط واجب .
مسأله 2590 ـ اگر چيزى را كه روح دارد ، از حيوان زنده جدا نمايند ، مثلاً دنبه ، يا مقدارى گوشت از گوسفند زنده ببرند ، نجس و حرام مىباشد .
مسأله 2591 ـ بعضى از اجزاء حيوانات حلال گوشت ، حرام است ، و آن چهارده چيز است : «1» خون . «2» فضله . «3» نرى . «4» فرج . «5» بچهدان . «6» غدد كه آن را دشول مىگويند . «7» تخم كه آن را دنبلان مىگويند . «8» چيزى كه در مغز كلّه است و به اندازه نخود مىباشد . «9» مغز حرام ، كه در مياه تيره پشت است . «10» پى كه در دو طرف تيره پشت است ، بنابر احتياط واجب «11» زهرهدان . «12» سپرز (طحال) . «13» بول دان (مثانه) . «14» حدقه چشم . اينها همه در غير پرندگان و ماهى و ملخ از حيوانات حلال گوشت . و امّا پرندگان پس خون و فضله آنها بىاشكال حرام است ، ولى جز اين دو اگر از آنچه گذشت چيزى از آنها باشد ، حرام بودنش بنابر احتياط واجب است ، و همچنين ـ بنابر احتياط واجب ـ حرام است خون و فضله ماهى ، و فضله ملخ ، و جز اين از آنها چيزى حرام نيست .
مسأله 2592 ـ آشاميدن بول حيوانات حرام گوشت ، حرام است ، و همچنين بول حيوانات حلال گوشت ـ حتى شتر بنابر احتياط لازم ـ ولى خوردن بول شتر و گاو و گوسفند اگر براى معالجه باشد اشكال ندارد .
مسأله 2593 ـ خوردن گِل حرام است ، و همچنين است خاك و شن ـ بنابر احتياط لازم ـ و خوردن گل داغستان و گل ارمنى و غير آنها براى معالجه در صورت ناچارى اشكال ندارد ، و خوردن كمى از تربت حضرت سيد الشهداء عليهالسلام براى استشفاء به مقدار يك نخود متوسط جايز است ، و اگر آن را از خود قبر مقدس يا اطراف آن برندارند هر چند تربت امام حسين عليهالسلام بر آن صدق كند به احتياط واجب بايد در مقدارى از آب و مانند آن حل نمايند كه مستهلك شود و بعداً آن آب را بياشامند ، و همچنين اين احتياط را بايد رعايت كرد در موردى كه اطمينان نباشد كه تربت از قبر مقدس آن حضرت است وبيّنهاى هم بر آن شهادت ندهد .
مسأله 2594 ـ فرو بردن آب بينى و خلط سينه كه در دهان آمده است ، حرام نيست . و نيز فرو بردن غذائى كه موقع خلال كردن ، از لاى دندان بيرون مىآيد ، اشكال ندارد .
مسأله 2595 ـ خوردن چيزى كه موجب مرگ مىشود ، يا براى انسان ضرر مهمى دارد حرام است .
مسأله 2596 ـ خوردن گوشت اسب ، و قاطر ، و الاغ ، مكروه است ، و اگر كسى با آنها نزديكى كند ، گوشت آنها حرام مىشود ، و همچنين شير آنها و نسل بعد از وطى آنها ـ بنابر احتياط واجب ، ـ و بول و سرگين آنها نجس مىشود ، و بايد آنها را از شهر بيرون ببرند و در جاى ديگر بفروشند ، و بر واطى اگر صاحبش نباشد لازم است قيمتش را به صاحبش بدهد ، و پولى كه از فروشش بدست مىآيد براى واطى است ، و اگر با حيوانى كه گوشتش معمولاً مورد استفاده است ، مانند گاو و گوسفند و شتر نزديكى كند ، بول و سرگين آنها نجس مىشود و خوردن گوشت آنها حرام است ، و همچنين است ـ بنابر احتياط واجب ـ آشاميدن شير آنها ، و نسل بعد از وطى آنها ، و بايد آن حيوان را بكشند و بسوزانند ، و كسى كه با آن وطى كرده ، اگر صاحبش نباشد پول آن را به صاحبش بدهد .
مسأله 2597 ـ بزغاله اگر از خوك به مقدارى كه گوشت و استخوانش قوّت بگيرد ، شير بخورد ، خود و نسلش حرام مىشود ، و شير آنها نيز حرام مىشود ، و در صورتى كه مقدار شير خوردن ، كمتر از آن باشد ـ بنابر احتياط واجب ـ بايد استبراء شود و پس از آن حلال مىگردد ، و استبراء آن اين است كه هفت روز شير پاك بخورد ، و اگر حاجت به شير نداشته باشد ، هفت روز علف بخورد . و در حكم بزغاله است ـ بنابر احتياط واجب ـ بره شير خوار ، و گوساله و بچههاى ديگر حيوانات حلال گوشت ، و خوردن گوشت حيوان نجاستخوار حرام است ، و چنانچه استبرائش نمايند حلال مىشود ، و كيفيت استبراء آن در مسأله (219) بيان شد .
مسأله 2598 ـ آشاميدن شراب ، حرام است ، و در بعضى از اخبار از بزرگترين گناهان شمرده شده است ، از حضرت امام صادق عليهالسلام روايت شده است كه فرمودند : شراب ، ريشه بديها و منشأ گناهان است ، و كسى كه شراب مىخورد عقل خود را از دست مىدهد ، و در آن موقع خدا را نمىشناسد و از هيچ گناهى باك ندارد ، و احترام هيچ كس را نگه نمىدارد ، و حقّ خويشان نزديك را رعايت نمىكند ، و از زشتيهاى آشكار رو نمىگرداند ، و اگر جرعهاى از آن بنوشد خدا و ملائكه و پيامبران و مؤمنان او را لعنت كنند ، و اگر تا حدّ مستى بنوشد روح ايمان و خدا شناسى از او بيرون مىرود ، و روح ناقص خبيثى بجاى آن قرار مىگيرد ، و تا چهل روز نماز او قبول نمىشود .
مسأله 2599 ـ چيز خوردن از سفرهاى كه در آن شراب مىخورند ، حرام است ، و همچنين نشستن بر سر چنين سفرهاى بنابر احتياط واجب .
مسأله 2600 ـ بر هر مسلمان واجب است مسلمان ديگرى را كه نزديك است از گرسنگى يا تشنگى بميرد ، آب و غذا داده و او را از مرگ نجات دهد اگر جان خودش در خطر نباشد ، و همچنين اگر آن شخص مسلمان نباشد ولى انسانى است كه قتل او جايز نيست .
آداب غذا خوردن
مسأله 2601 ـ چند چيز در غذا خوردن ، مستحب شمرده شده است :
اول : هر دو دست را پيش از غذا بشويد .
دوم : بعد از غذا دست خود را بشويد و با دستمال خشك كند .
سوم : ميزبان پيش از همه شروع به غذا خوردن كند ، و بعد از همه دست بكشد ، و پيش از غذا اول ميزبان دست خود را بشويد ، بعد كسى كه طرف راست او نشسته و همينطور تا برسد به كسى كه طرف چپ او نشسته ، و بعد از غذا اول كسى كه طرف چپ ميزبان نشسته دست خود را بشويد و همينطور تا به ميزبان برسد .
چهارم : در اول غذا «بسم اللّه» بگويد ، و اگر سر يك سفره چند جور غذا باشد ، در وقت خوردن هر كدام از آنها «بسم اللّه» بگويد .
پنجم : با دست راست غذا بخورد .
ششم : با سه انگشت يا بيشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد .
هفتم : اگر چند نفر سر يك سفره نشستهاند ، هر كسى از غذاى جلوى خودش بخورد .
هشتم : لقمه را كوچك بردارد .
نهم : سر سفره زياد بنشيند و غذا خوردن را طول بدهد .
دهم : غذا را خوب بجود .
يازدهم : بعد از غذا خداوند عالم را حمد كند .
دوازدهم : انگشتها را بليسد .
سيزدهم : بعد از غذا خلال نمايد ، ولى با چوب ريحان و شاخه انار و نى و برگ درخت خرما خلال نكند .
چهاردهم : آنچه بيرون سفره مىريزد جمع كند و بخورد ، ولى اگر در بيابان غذا بخورد ، مستحب است آنچه مىريزد ، براى پرندگان و حيوانات بگذارد .
پانزدهم : در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بين روز و در بين شب غذا نخورد .
شانزدهم : بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد ، و پاى راست را روى چپ بيندازد .
هفدهم : در اول غذا و آخر آن نمك بخورد .
هيجدهم : ميوه را پيش از خوردن با آب بشويد .
چيزهائى كه در غذا خوردن مذموم است
مسأله 2602 ـ چند چيز در غذا خوردن مذموم شمرده شده است :
اول : در حال سيرى غذا خوردن .
دوم : پر خوردن . و در خبر است كه خداوند عالم بيشتر از هر چيز از شكم پر متنفر است .
سوم : نگاه كردن به صورت ديگران در موقع غذا خوردن .
چهارم : خوردن غذاى داغ .
پنجم : فوت كردن چيزى كه مىخورد يا مىآشامد .
ششم : بعد از گذاشتن نان در سفره ، منتظر چيز ديگر شدن .
هفتم : پاره كردن نان با كارد .
هشتم : گذاشتن نان زير ظرف غذا .
نهم : پاك كردن گوشتى كه به استخوان چسبيده بطورى كه چيزى در آن نماند .
دهم : پوست كندن ميوههائى كه با پوست خورده مىشود .
يازدهم : دور انداختن ميوه پيش از آنكه كاملاً آن را بخورد .
آداب آشاميدن
مسأله 2603 ـ چند چيز از آداب آشاميدن شمرده شده است :
اول : آب را به طور مكيدن بياشامد .
دوم : در روز ايستاده آب را بياشامد .
سوم : پيش از آشاميدن آب «بسم اللّه» ، و بعد از آن «الحمد للّه» بگويد .
چهارم : به سه نفس آب را بياشامد .
پنجم : از روى ميل آب را بياشامد .
ششم : بعد از آشاميدن آب ، حضرت أبى عبداللّه عليهالسلام و اهل بيت ايشان را ياد كند و قاتلان آن حضرت را لعنت نمايد .
چيزهائى كه در آشاميدن مذموم است
مسأله 2604 ـ زياد آشاميدن آب ، و آشاميدن آن بعد از غذاى چرب ، و در شب به حال ايستاده مذموم شمرده شده است ، و نيز آشاميدن آب با دست چپ ، و همچنين از جاى شكسته كوزه و جائى كه دسته آن است مذموم شمرده شده است .
