موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
وقوف به مشعر
مسأله 155. بر كسی كه حج بجا می‌آورد بعد از وقوف به عرفات، وقوف به مشعرالحرام كه آن را مزدلفه و جمع نيز می‌نامند واجب است، و آن مكانی است كه در بين عرفات و منی واقع است. و معروف است، پس بايد بعد از مغرب روز نهم از عرفات بسوی مشعر كوچ كند، و احتياط واجب آن است كه عمداً تا طلوع فجر تأخير نيندازد، هر چند اگر تأخير انداخت و بين‌الطلوعين را درك كرد حج او صحيح است، و واجب است كه شب را در آنجا بماند و احتياط آن است كه در مشعر ذكر خدا را ترك نكند، هر چند مختصر و كم باشد. و بايد نيت كند كه برای اطاعت فرمان خداوند عالم در حج تمتع حجة الاسلام شب را تا صبح در مشعر الحرام می‌مانم، و نبايد عمداً بدون عذر پيش از اذان صبح كوچ كند، هر چند اگر مقداری از شب مانده باشد و كوچ كند حجش صحيح است، و ليكن معصيت كرده و يك گوسفند كفاره بايد ذبح كند، و چون فجر طالع شود دوباره جهت بين‌الطلوعين نيت وقوف كند، پس در حج تمتع قصد كند كه برای اطاعت فرمان خداوند متعال در حج تمتع حجة الاسلام از حالا تا اول طلوع آفتاب در مشعرالحرام می‌مانم، و ممكن است كه از ابتدا قصد كند شب را تا طلوع فجر و از طلوع فجر تا اول آفتاب می‌مانم و به همان قصد باقی باشد.
مسأله 156. اگر چه اشهر و احوط آن است كه ماندن در مشعر تا طلوع آفتاب واجب است، ليكن بعيد نيست استحباب كوچ كردن كمی پيش از آفتاب، ولی بايد از وادی محسّر كه اسم محلی است نگذرد، بلكه بنابر احتياط، وارد وادی محسّر نشود، پس اگر عمداً پيش از طلوع آفتاب از وادی محسّر بگذرد گناه كرده است، و احوط آن است كه يك گوسفند كفاره بدهد، اگر چه اقوی واجب نبودن كفاره است.
مسأله 157. ماندن در مشعرالحرام از طلوع فجر تا طلوع آفتاب بمقداری كه عرفاً بگويند در آنجا توقف كرده است ركن می‌باشد، پس اگر كسی عمداً آن را ترك كند حجش را باطل می‌شود، مگر آن كه مقداری از شب را در مشعر توقف كرده باشد، كه در اين صورت حج او صحيح است ليكن گناه كرده است، و به كفاره كه يك گوسفند است جبران می‌شود.
مسأله 158. كسانی كه كار ضروری داشته باشند و پيرمردها و زن‌ها و بيماران كه اگر تا صبح در مشعر بمانند بواسطه ازدحام و زيادی جمعيت در زحمت می‌افتند، اگر شب را در مشعر به قصد وقوف مانده باشند می‌توانند پيش از طلوع فجر از مشعر به منی بروند، و اگر بدون عذر پيش از اذان صبح از مشعر بيرون بروند حجشان صحيح است، به شرط آن كه وقوف به عرفات را انجام داده باشند، و شب را در مشعر به قصد وقوف مانده باشند، وليكن بر آن‌ها يك گوسفند كفاره واجب است.
و اگر سهواً يا جهلاً قبل از طلوع فجر كوچ كنند كفاره بر آن‌ها واجب نمی‌شود، وليكن بايد بعد از التفات و تنبه در صورتی كه متمكن از رجوع باشند برای وقوف بين‌الطلوعين برگردند.
مسأله 159. كسی كه شب و بين‌الطلوعين روز عيد به جهت عذری نتوانسته است در مشعر وقوف كند، در صورتی كه از اول آفتاب روز عيد تا پيش از ظهر مقداری در آنجا بماند حجش صحيح است، به شرط آن كه درك اختياری يا اضطراری عرفه را كرده باشد.
مسأله 160. چنان كه معلوم شد وقوف در مشعر سه قسم است كه دو قسم آن وقوف اضطراری مشعر است.
اول ـ وقوف شب عيد است برای كسانی كه بواسطه عذری نتوانند بعد از طلوع فجر در مشعر بمانند.
دوم ـ وقوف در روز عيد تا پيش از ظهر است برای كسانی كه به وقوف شب و وقوف از طلوع صبح تا طلوع آفتاب نرسيده باشند، و يك قسم آن وقوف اختياری مشعر است، و آن از اذان صبح تا اول آفتاب روز عيد است، و چون عرفات هم به شرحی كه گفته شد دو وقوف دارد، يكی وقوف اختياری و آن ماندن در عرفات است از ظهر تا مغرب روز نهم و يكی وقوف اضطراری و آن ماندن در عرفات است در مقداری از شب دهم، پس به ملاحظه ادراك هر دو وقوف (وقوف به مشعر و وقوف به عرفات) يا ادراك اضطراری يكی، و اختياری ديگری، و نرسيدن به اضطراری و اختياری هر دو وقوف، اقسام آن، نه قسم می‌شود:
اول ـ آن كه وقوف به عرفات و وقوف به مشعر هر دو را در وقت اختياری انجام دهد، كه حج او بی اشكال صحيح است.
دوم ـ آن كه هيچ يك از اختياری و اضطراری دو وقوف را درك نكند، كه در اين صورت حج از او فوت شده است، پس به همان احرام حج، عمره مفرده كه عبارت از طواف و نماز و سعی و تقصير و طواف نساء و نماز آن باشد بجا می‌آورد، و بعد از اين اعمال از احرام بيرون می‌رود، و اگر گوسفند همراه او باشد، قربانی كند، و مستحب است كه بماند در منی با حاجيان و چون به مكه رود اعمال عمره را بجا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده بايد در سال آينده به حج برود، و هم چنين در صورتی كه حج بر او مستقر نشده اگر سال بعد مستطيع شود بايد حج كند.
سوم ـ آن كه اختياری عرفه را با اضطراری مشعر درك كند، كه در اين صورت حجش صحيح است.
چهارم ـ آن كه اختياری مشعر و اضطراری عرفات را درك كند، كه در اين صورت نيز حجش صحيح است.
پنجم ـ آن كه اضطراری هر دو وقوف را درك كند، كه اقوی در اين صورت هم صحت حج است، اگر چه احتياط مستحب آن است كه در سال آينده با بقاء شرايط وجوب، حج را اعاده نمايد.
ششم ـ آن كه فقط وقوف اضطراری مشعر را درك كند، كه در اين صورت اگر چه صحّت حجّش بعيد نيست ولی احتياط ترك نشود به انجام اعمال به قصد ما فی‌الذّمه از عمره و حج و بجا آوردن حج در سال آينده در صورت استقرار حج بر او يا بقاء استطاعت.
هفتم ـ تنها ادراك وقوف اختياری عرفات است، و احتياط در آن ترك نشود به اين كه اعمال را بقصد ما فی الذمّه از عمره و حج بجای آورد و در سال بعد نيز در صورتی كه حج بر او مستقر بوده يا استطاعتش باقی باشد حج بجای آورد.
هشتم ـ تنها ادراك اختياری مشعر است، كه در اين صورت نيز حجش صحيح است.
نهم ـ آن كه فقط اضطرای عرفات را درك كند كه حج در اين صورت صحيح نيست.
مسأله 161. كسی كه يكی از وقوف اختياری يا اضطراری عرفات يا مشعر را عمداً ترك كند حج او باطل است مثلا اگر از ظهر تا غروب با تمكن عمداً در عرفات هيچ توقف نكرد حج او باطل است چه مقداری از شب در عرفات بماند يا نماند و چه شب عيد يا ما بين‌الطلوعين يا پيش از ظهر آن در مشعر توقف كند يا نكند و هم چنين اگر از ظهر تا مغرب معذور باشد از توقف در عرفات، امّا وقوف مقداری از شب عيد را در عرفات عمداً ترك كند حج او باطل است، اضطراری مشعر يا اختياری آن را درك كند يا نكند، و هم چنين اگر بين‌الطلوعين مشعر را بدون عذر ترك كند حج او باطل است، چه اختياری يا اضطراری عرفات را درك كرده باشد يا نكرده باشد، و چه تا ظهر مشعر را درك كرده باشد يا نكرده باشد، و اگر بين طلوعين از جهت عذر ترك شود، لكن وقوف مقداری از شب عيد را در مشعر با تمكن ترك كرده حج او باطل است، چه ساير وقوفات را درك كرده باشد يا درك نكرده باشد، و اگر كسی بواسطه عذر، تكليف او وقوف قبل از ظهر عيد شد در مشعر، و عمداً آن را ترك كند حج او باطل است، هر چند وقوف عرفات را درك كرده باشد.
