موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

راه ثابت شدن اول ماه‌

 

مسأله 1739- اول ماه به چهار چيز ثابت مى‌شود:

 

اول: آن كه خود انسان ماه را ببيند يا از جهتى براى انسان يقين حاصل شود.

 

دوم: آن كه از جهتى براى انسان يا نوع مردم اطمينان حاصل شود؛ مثلًا عده‌اى بگويند ماه را ديده‌ايم، ولى اگر براى شخص انسان برخلاف متعارف اطمينان حاصل شود، به گونه‌اى كه براى نوع مردم در آن شرايط، اطمينان حاصل نمى‌شود، نمى‌تواند به اطمينان خود اعتماد كند.

 

سوم: دو مرد عادل بگويند كه در شب، ماه را ديده‌ايم، و به جهتى، اطمينان نوعى به اشتباه آنها نباشد؛ بنابراين اگر هوا صاف باشد و جماعت زيادى استهلال كرده باشند ولى تنها دو نفر گواهى به رؤيت هلال دهند اعتبارى به شهادت آنها نيست.

 

چهارم: سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن، اول ماه رمضان ثابت مى‌شود، و سى روز از اول ماه رمضان بگذرد كه به واسطه آن اول ماه شوال ثابت مى‌شود.

 

مسأله 1740- ثبوت ماه با حكم حاكم، محل اشكال است؛ بلى اگر موجب اطمينان شود (به تفصيلى كه در مسأله قبل گذشت) كافى است.

 

مسأله 1741- اول ماه با پيشگويى منجّمين ثابت نمى‌شود ولى اگر از گفته آنان يقين يا اطمينان براى خود انسان يا نوع مردم حاصل شود بايد به آن عمل نمايد، البته اگر اطمينان شخصى بر خلاف اطمينان متعارف مردم باشد معتبر نيست.

 

مسأله 1742- بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمى‌شود كه شب پيش، اول ماه بوده است؛ بلى اگر ماه پيش از ظهر ديده شود آن روز، اول ماه محسوب مى‌شود، و اگر ماه، طوق داشته باشد علامت اين است كه آن شب، شب‌دوم ماه است، بنابراين اگر‌ احتمال دهيم كه ماه در شب يا روز قبل قابل رؤيت بوده و به جهتى مثلًا ابرى بودن هوا، ديده نشده، و در شب بعد ماه طوق داشته باشد آن شب، شب دوم به حساب مى‌آيد، ولى اگر يقين داشته باشيم كه در شب و روز قبل چنانچه هوا صاف هم مى‌بود امكان رؤيت ماه نبوده، طوق داشتن ماه در شب بعد، كفايت نمى‌كند.

 

مسأله 1743- اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه بعد ثابت شود كه شب پيش، اول ماه بود، بايد روزه آن روز را قضا نمايد.

 

مسأله 1744- اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن كه دو شهر به هم نزديك باشند، يا انسان بداند كه افق آنها يكى است، يا بداند كه اگر در شهر اول ماه ديده شود، در شهر دوم هم ماه ديده مى‌شود.

 

مسأله 1745- اول ماه به تلگراف ثابت نمى‌شود، مگر انسان بداند كه تلگراف از روى شهادت دو مرد عادل يا از راه ديگرى بوده كه شرعاً معتبر است.

 

مسأله 1746- روزى را كه انسان نمى‌داند آخر ماه رمضان است يا اول شوال بايد روزه بگيرد، ولى اگر در اثناء روز بفهمد كه اول شوال است بايد افطار كند.

 

مسأله 1747- اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان عمل نمايد و اگر آن هم ممكن نباشد هر ماهى را كه احتمال مى‌دهد ماه رمضان است روزه بگيرد، صحيح است، ولى بايد بعد از گذشتن يازده ماه از ماهى كه روزه گرفته دوباره يك ماه روزه بگيرد.