ج. شكهاى صحيح
موضوع: کتب استفتائی
ج. شكهاى صحيح
(مسئله ) در نُه صورت اگر در شماره ركعتهاى نماز چهار ركعتى شك كند، بايد فكر نمايد، پس اگر يقين يا گمان به يك طرفِ شك پيدا كرد، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند، وگرنه به دستورهايى كه گفته مىشود عمل نمايد و آن نُه صورت از اين قراراند :
1. در صورتى كه بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، شك كند دو ركعت خوانده يا سه ركعت، كه بايد بنا بگذارد سه ركعت خوانده و يك ركعت ديگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به دستورى كه بعدآ گفته مىشود به جا آورد؛
2. شكّ بين دو و چهار بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، كه بايد بنا بگذارد چهار ركعت خوانده و نماز را تمام كند و بعد از نماز، دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند؛
3. شكّ بين دو و سه و چهار بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد، ولى اگر بعد از سجده اول يا پيش از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، يكى از اين سه شك برايش پيش آيد، نماز را رها كند و دوباره بخواند؛
4. شكّ بين چهار و پنج بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، كه بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد، ولى اگر بعد از سجده اول، يا پيش از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم، اين شك براى او پيش آيد، بنا بر احتياط استحبابى به دستورى كه گفته شد عمل كند، اگرچه نمازش باطل است و بايد دوباره بخواند؛
5. شكّ بين سه و چهار كه در هر جاى نماز باشد، بايد بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته، به جا آورد؛
6. شكّ بين چهار و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته، به جا آورد؛
7. شكّ بين سه و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده، به جا آورد؛
8. شكّ بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته، به جا آورد؛
9. شكّ بين پنج و شش در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو به جا آورد.
(مسئله ) اگر يكى از شكهاى صحيح براى انسان پيش آيد، نبايد نماز را بشكند و چنانچه نماز را بشكند، معصيت كرده است؛ پس اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مىكند ـ مثل رو گرداندن از قبله ـ نماز را از سر گيرد، نماز دومش هم باطل است، و اگر بعد از انجام كارى كه نماز را باطل مىكند مشغول نماز شود، نماز دومش صحيح است.
(مسئله ) اگر يكى از شكهايى كه نماز احتياط براى آنها واجب است در نماز پيش آيد، چنانچه انسان نماز را تمام كند و بدون خواندن نماز احتياط، نماز را از سر بگيرد، معصيت كرده است؛ پس اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مىكند نماز را از سر گرفته، نماز دومش هم باطل است، و اگر بعد از انجام كارى كه نماز را باطل مىكند مشغول نماز شده، نماز دومش صحيح است.
(مسئله ) وقتى يكى از شكهاى صحيح براى انسان پيش آيد چنان كه گفته شد، بايد فكر كند ولى اگر چيزهايى كه به واسطه آنها ممكن است يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا شود، از بين نمىرود، چنانچه كمى بعد فكر كند اشكال ندارد، مثلا اگر در سجده شك كند مىتواند تا بعد از سجده، فكر كردن را به تأخير بيندازد.
(مسئله ) اگر نمازگزار، اول گمانش به يك طرفْ بيشتر باشد، بعد دو طرفْ در نظر او مساوى شود، بايد به دستور شك عمل نمايد؛ و اگر اول دو طرف در نظر او مساوى باشد و به طرفى كه وظيفه اوست بنا بگذارد، بعد گمانش به طرف ديگر برود، بايد همان طرف را بگيرد و نمازش را تمام كند.
(مسئله ) كسى كه نمىداند گمانش به يك طرفْ بيشتر است يا هر دو طرفْ در نظر او مساوى است، بايد احتياط كند و در هر مورد احتياط، به طور مخصوصى است كه در كتابهاى مفصّل گفته شده است.
(مسئله ) اگر انسان بعد از نماز بداند كه در بين نماز، ترديد داشته كه مثلا دو ركعت خوانده يا سه ركعت، و بنا را بر سه گذاشته ولى نداند كه گمانش به خواندن سه ركعت بوده يا هر دو طرفْ در نظر او مساوى بوده، بايد نماز احتياط را بخواند.
(مسئله ) اگر نمازگزار موقعى كه تشهّد مىخواند يا بعد از ايستادن، شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، و در همان موقع يكى از شكهايى كه اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بيفتد صحيح است، براى او پيش آيد، مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده ياسه ركعت، بايد به دستور آن شك عمل كند و به احتياط مستحب نمازش را هم دوباره بخواند.
(مسئله ) اگر نمازگزار پيش از آنكه مشغول تشهّد شود يا در ركعتهايى كه تشهّد ندارد پيش از ايستادن، شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، و در همان موقع يكى از شكهايى كه بعد از تمام شدن دو سجده صحيح است، برايش پيش آيد، نمازش باطل است.
(مسئله ) اگر انسان موقعى كه ايستاده، بين سه و چهار يا بين سه و چهار و پنج شك كند و يادش بيايد كه دو سجده يا يك سجده از ركعت پيش، به جا نياورده، نمازش باطل است.
(مسئله ) اگر شكّ انسان از بين برود و شكّ ديگرى برايش پيش آيد، مثلا اول شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بعد شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت، بايد به دستور شكّ دوم عمل نمايد.
(مسئله ) اگر انسان بعد از نماز شك كند كه در نماز، مثلا بين دو و چهار شك كرده يا بين سه و چهار، احتياط مستحب آن است كه به دستور هر دو عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند، هر چند اعاده تنها ظاهرآ كفايت مىكند.
(مسئله ) اگر انسان بعد از نماز بفهمد كه در نماز شكّى براى او پيش آمده ولى نداند از شكهاى باطل بوده يا صحيح و اگر از شكهاى صحيح بوده كدام قِسم آن بوده است، بنا بر احتياط مستحب بايد به دستور شكهايى كه صحيح بوده و احتمال مىداده، عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند، هر چند از سر گرفتن و اعاده كفايت مىكند.
(مسئله ) كسى كه نشسته نماز مىخواند اگر شكّى كند كه بايد براى آن يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بخواند، بايد يك ركعت نشسته به جا آورد؛ و اگر شكّى كند كه بايد براى آن دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند، بايد دو ركعت نشسته به جا آورد.
(مسئله ) كسى كه ايستاده نماز مىخواند اگر موقع خواندن نماز احتياط، از ايستادن ناتوان شود، بايد مثل كسى كه نماز را نشسته مىخواند وحكم آن در مسئله قبل گفته شد، نماز احتياط را به جا آورد.
(مسئله ) كسى كه نشسته نماز مىخواند اگر موقع خواندن نماز احتياط بتواند بايستد، بايد به وظيفه كسى كه نماز را ايستاده مىخواند، عمل كند.