موضوع: کتب استفتائی
مكان نمازگزار
مكان نمازگزار داراى شش شرط است:
شرط اول، آنكه مباح باشد؛ پس كسى كه در ملك غصبى نماز مى‌خواند، اگرچه روى فرش و تخت و مانند اينها باشد، نمازش باطل است؛ ولى نماز خواندن در زير سقف يا خيمه غصبى مانعى ندارد؛
(مسئله ) نمازخواندن درملكى كه منفعت آن، مال ديگرى است بدون اجازه كسى كه منفعت ملك، مال اوست، باطل است، مثلا در خانه اجاره‌اى اگر صاحبخانه يا ديگرى بدون اجازه كسى كه آن خانه را اجاره كرده، نماز بخواند، نمازش باطل است؛ همچنين است اگر درملكى كه ديگرى در آن حقّى دارد نماز بخواند، مثلا اگر ميّت وصيّت كرده باشد كه يك سوم دارايى او را به مصرفى برسانند، تا وقتى يك سوم را جدا نكنند، نمى‌توان در ملك او نماز خواند.
(مسئله ) كسى كه در مسجد نشسته اگر ديگرى جاى او را غصب كند و در آنجا نماز بخواند، بايد دوباره نمازش را در محلّ ديگرى بخواند.
(مسئله ) اگر نمازگزار در جايى كه نمى‌داند غصبى است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد، يا در جايى كه غصبى بودن آن را فراموش كرده نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نمازش صحيح است، گرچه خودش آن را غصب كرده باشد.
(مسئله ) اگر كسى بداند جايى غصبى است و جاهل مقصّر باشد كه در جاى غصبى نماز باطل است و در آنجا نماز بخواند، نمازش باطل است.
(مسئله ) كسى كه ناچار است نماز واجب را سواره بخواند، چنانچه حيوان سوارى يا زين آن غصبى باشد، بنا بر احتياط واجب، نمازش باطل است؛ همچنين است اگر بخواهد سواره، نماز مستحبّى بخواند.
(مسئله ) كسى كه درملكى با ديگرى شريك است اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازه شريكش نمى‌تواند در آن ملك تصرّف كند و نماز بخواند.
(مسئله ) اگر با عين پولى كه خمس و زكات آن را نداده، ملكى بخرد، تصرّف او درآن ملك حرام و نمازش هم درآن باطل است؛ همچنين است اگر به ذمّه بخرد و در موقع خريدن قصدش اين باشد كه ازمالى كه خمس يا زكاتش را نداده، بپردازد.
(مسئله ) اگر صاحب ملك به زبان، اجازه نمازخواندن بدهد و انسان بداند كه قلبآ راضى نيست، نماز خواندن درملك او باطل است، و اگر اجازه ندهد و انسان يقين كند كه قلبآ راضى است، نماز صحيح است.
(مسئله ) تصرّف درملك ميّتى كه خمس يا زكات بدهكار است، حرام و نماز خواندن در آن باطل است، مگر آنكه بدهكارى او را بدهند، يا بنا داشته باشند بدون مسامحه بپردازند.
(مسئله ) تصرّف درملك ميّتى كه به مردم بدهكار است، حرام و نماز خواندن در آن باطل است، ولى تصرّفات جزئى كه براى برداشتن ميّت معمول است اشكال ندارد، و نيز اگر بدهكارى او كمتر از مالش باشد و ورثه هم تصميم داشته باشند كه بدون مسامحه بدهى او را بپردازند، تصرّف اشكال ندارد.
(مسئله ) اگر ميّت قرض نداشته باشد ولى بعضى از ورثه او صغير يا ديوانه يا غايب باشند، تصرّف درملك او حرام و نماز خواندن درآن باطل است، ولى تصرّفات جزئى كه براى برداشتن ميّت معمول است، اشكال ندارد.
(مسئله ) نماز خواندن درمسافرخانه و حمام و مانند اينها كه براى وارد شوندگان آماده شده است، اشكال ندارد، ولى درغير از اين گونه مكانها، درصورتى مى‌توان نمازخواند كه مالك آن اجازه بدهد، يا حرفى بزند كه معلوم شود، براى نماز خواندن اجازه داده است، مثل اينكه به كسى اجازه دهد در ملك او بنشيند و بخوابد، كه از اينها فهميده مى‌شود براى نماز خواندن هم اجازه داده است.
(مسئله ) در زمينهاى بسيار وسيعى كه از روستا دور و چراگاه حيوانات است، اگرچه صاحبانش راضى نباشند، نمازخواندن و نشستن و خوابيدن درآن اشكال ندارد؛ و در زمينهاى زراعتى هم كه نزديك روستاست و ديوار ندارد، اگرچه در بين مالكين آنها صغير و ديوانه باشد، نماز خواندن و عبور و تصرّفات جزئى اشكال ندارد، ولى اگر يكى از صاحبانش ناراضى باشد، تصرّف درآن حرام و نماز خواندن باطل است.
شرط دوم، آنكه مكان نمازگزار بايد بى‌حركت باشد و اگر به واسطه تنگى وقت يا جهت ديگر، ناچار باشد در جايى كه حركت دارد (مانند اتومبيل و كشتى و قطار) نماز بخواند، به مقدارى كه ممكن است، بايد در حال حركت چيزى نخواند و اگر مسير آنها از سمت قبله به طرف ديگر تغيير كرد، به طرف قبله برگردد؛
(مسئله ) نمازخواندن در اتومبيل و كشتى و قطار و مانند اينها وقتى ايستاده‌اند، مانعى ندارد.
(مسئله ) روى خرمن گندم و جو و مانند اينها كه نمى‌توان بى حركت ماندْ، نماز باطل است.
(مسئله ) در جايى كه به واسطه احتمال باد و باران و زيادى جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، بنا بر احتياط واجب نبايد نماز را شروع كند؛ و در جايى كه ماندن درآن حرام است، مثلا زيرسقفى كه نزديك است خراب شود نبايد نماز بخواند، ولى اگر خواند، باطل نيست.
شرط سوم، آنكه روى چيزى كه ايستادن و نشستن روى آن حرام است، مثل فرشى كه اسم خدا برآن نوشته شده نماز نخواند.
شرط چهارم، آنكه در جايى كه سقف آن كوتاه است و نمى‌تواند در آنجا راست بايستد، يا به اندازه‌اى كوچك است كه جاى ركوع و سجود ندارد، نماز نخواند و اگرناچار شود كه در چنين جايى نماز بخواند، بايد به قدرى كه ممكن است، قيام و ركوع و سجود را به جا آورد؛
(مسئله ) انسان براى رعايت ادب، لازم است جلوتر از قبر پيامبر 9 و امامان : نماز نخواند، و چنانچه بى‌احترامى باشد حرام و نماز باطل است.
(مسئله ) اگر در حال نماز چيزى مانند ديوار بين او و قبر مطهر باشد كه بى‌احترامى نشود اشكال ندارد، ولى فاصله شدن صندوق شريف و ضريح و پارچه‌اى كه روى آن افتاده، كافى نيست.
شرط پنجم، آنكه مكان نمازگزار اگر نجس است، به طورى تر نباشد كه رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد در صورتى كه از نجاساتى باشد كه مبطل نماز است؛ ولى جايى كه پيشانى را برآن مى‌گذارد، اگر نجس باشد، درصورتى كه خشك هم باشد، نمازش باطل است و احتياط مستحب آن است كه مكان نمازگزار، اصلا نجس نباشد؛
(مسئله ) بنا بر احتياط مستحب زن و مرد مساوى يكديگر نايستند و جاى سجده يكى از جاى سجده ديگرى كمى عقب‌تر باشد.
(مسئله ) اگر زن مساوى مرد بايستد و با هم وارد نماز شوند، بهتر آن است كه نماز را دوباره بخوانند.
(مسئله ) اگر بين مرد و زن، ديوار يا پرده يا چيز ديگرى باشد، نمازشان صحيح است و احتياط مستحب هم در دوباره خواندن نيست.
شرط ششم، آنكه جاى پيشانى نمازگزار از جاى زانوهاى او، بيش از چهار انگشت ِ بسته، پست‌تر يا بلندتر نباشد، و احتياط واجب آن است كه از سر انگشتان پا هم بيشتر از اين پست و بلندتر نباشد.
(مسئله ) بودن مرد و زن نامحرم در جاى خلوت، جايز نيست؛ و احتياط در نماز نخواندن درآنجاست؛ ليكن اگر خواند، نمازش باطل نيست.
(مسئله ) نماز خواندن در جايى كه تار و مانند آن استعمال مى‌كنند، باطل نيست، ولى گوش دادن به آنها اگر از نوع حرام باشد، حرام است.
