موضوع: کتب استفتائی
نماز آيات
(مسئله ) نماز آيات كه دستور آن بعدآ گفته مى‌شود، به واسطه چهار چيز واجب مى‌شود:
1. گرفتن خورشيد؛
2. گرفتن ماه، اگرچه مقدار كمى از آنها گرفته شود و كسى هم از آن نترسد؛
3. زلزله، اگرچه كسى هم نترسد؛
4. رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها، در صورتى كه بيشتر مردم بترسند و نيز بنا بر احتياط واجب، بايد براى حوادث وحشتناك زمينى مانند شكافتن و فرورفتن زمين در صورتى كه بيشتر مردم بترسند نماز آيات بخوانند.
(مسئله ) اگر از چيزهايى كه نماز آيات براى آنها واجب است، بيشتر از يكى اتّفاق بيفتد، انسان بايد براى هريك از آنها يك نماز آيات بخواند. مثلا اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم رخ بدهد، بايد دو نماز آيات بخواند.
(مسئله ) كسى كه چند نماز آيات بر او واجب است، چه همه آنها براى يك چيزبر او واجب شده باشد، مثلا سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها رانخوانده است، و چه براى چند چيز باشد مثلاً براى گرفتن خورشيد و ماه وزلزله، نمازهايى بر او واجب شده باشد، لازم نيست، معيّن كند، كه براى كدام يك آنها مى‌باشد.
(مسئله ) چيزهايى كه نمازآيات براى آنها واجب است، در هر شهرى اتّفاق بيفتد، فقط مردم همان شهر بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست.
(مسئله ) از وقتى كه خورشيد يا ماه شروع به گرفتن مى‌كند تا هنگامى كه هنوز همه آن باز نشده، انسان بايد نماز آيات را بخواند، و بنا بر احتياط مستحب، به قدرى تأخير نيندازد كه شروع به باز شدن كند.
(مسئله ) اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد كه خورشيد يا ماه شروع به باز شدن كند، بنا بر احتياط مستحب نيّت ادا و قضا نكند، ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن، نماز بخواند بايد نيّت قضا نمايد.
(مسئله ) اگر مدت گرفتن خورشيد يا ماه، بيشتر از خواندن يك ركعت باشد ولى انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن يك ركعت به آخر وقت آن مانده باشد، بايد نيّت ادا كند، بلكه اگر مدت گرفتن آنها به اندازه خواندن يك ركعت هم باشد بنا بر احتياط واجب، بايد نماز آيات را بخواند و اداست.
(مسئله ) موقعى كه زلزله و رعد و برق و مانند اينها اتّفاق مى‌افتد، انسان بايد فورآ نماز آيات را بخواند و اگر نخواند معصيت كرده، و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند اداست.
(مسئله ) اگر بعد از باز شدن خورشيد يا ماه انسان بفهمد كه تمام آن گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند، ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نيست.
(مسئله ) اگر عده‌اى بگويند كه خورشيد يا ماه گرفته است، چنانچه انسان از گفته آنان يقين پيدا نكند و نماز آيات را نخواند و بعد معلوم شود راست گفته‌اند، در صورتى كه تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد، بايد نماز آيات را بخواند، همچنين است اگر يك نفر كه ثقه بودن او معلوم نيست بگويد خورشيد يا ماه گرفته، بعد معلوم شود كه ثقه بوده است.
(مسئله ) اگر انسان به گفته كسانى كه از روى قاعده علمى وقت گرفتن خورشيد و ماه را مى‌دانند، اطمينان پيدا كند كه خورشيد يا ماه گرفته، بايد نماز آيات را بخواند، و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى‌گيرد و فلان مقدار طول مى‌كشد و انسان به گفته آنان اطمينان پيدا كند، بايد به حرف آنان عمل نمايد، مثلا اگر بگويند خورشيد فلان ساعت باز مى‌شود، بايد نماز را تا آن وقت به تأخير نيندازد.
(مسئله ) اگر انسان بفهمد نماز آياتى كه خوانده باطل بوده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نمايد.
(مسئله ) اگر در وقت نماز يوميه نماز آيات هم بر انسان واجب شود، چنانچه براى هر دو نماز وقت دارد، هر كدام را اول بخواند اشكال ندارد، و اگر وقت يكى از آن دو تنگ باشد، بايد اول آن را بخواند و اگر وقت هر دو تنگ باشد، بايد اول نماز يوميه را بخواند.
(مسئله ) اگر انسان در بين نماز يوميه بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است، چنانچه وقت نماز يوميه هم تنگ باشد، بايد آن را تمام كند بعد نماز آيات را بخواند، و اگر وقت نماز يوميه تنگ نباشد، بايد آن را بشكند و اول نماز آيات را بخواند، بعد نماز يوميه را به جا آورد.
(مسئله ) اگر انسان در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميه تنگ است، بايدنماز آيات را رها كند و مشغول نماز يوميه شود و بعد از آنكه نمازش را تمام كرد، پيش از انجام كارى كه نماز را به هم بزند، بقيّه نماز آيات را از همان جا كه رها كرده بخواند.
(مسئله ) اگر در حال حيض يا نفاسِ زن، خورشيد يا ماه بگيرد و تا آخر مدتى كه خورشيد يا ماه باز مى‌شوند در حال حيض يا نفاس باشد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارند؛ همچنين اگر يكى ديگر از موجبات نماز آيات در آن حال اتفاق بيفتد مثل زلزله، نماز آيات بر او واجب نيست.
دستور نماز آيات
(مسئله ) نماز آيات، دو ركعت است و در هر ركعت، پنج ركوع دارد و دستور آن چنين است كه انسان بعد از نيّت، تكبير بگويد و يك حمد و يك سوره تمام بخواندوبه ركوع رود و سر از ركوع بردارد، دوباره يك حمد و يك سوره بخواند، بازبه ركوع رود، تا پنج مرتبه، و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم، دو سجده نمايدوبرخيزدو ركعت دوم را هم مثل ركعت اول به جا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد.
(مسئله ) در نماز آيات انسان مى‌تواند بعد از نيّت و تكبير و خواندن حمد،آيه‌هاى يك سوره را پنج قسمت نمايد و يك آيه يا بيشتر از آن را بخواند وبه ركوع رود و سر بردارد و بدون اينكه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره رابخواندو به ركوع رود و همين طور تا پيش از ركوع پنجم، سوره را تمام نمايد، مثلابه قصد سوره توحيد، «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم» را كه يك آيه از سوره است، بخواندو به ركوع برود، سر بردارد و بگويد: «قُل هُوَ اللهُ اَحَدٌ» و به ركوع برود و سپس سربرداردو بگويد: «اَللهُ الصَّمَدُ» و سپس ركوع را تكرار نمايد و بعد از سر برداشتن بگويد :«لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ» و به ركوع برود و بعد از سر برداشتن بگويد: «وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوآ اَحَدٌ» و به ركوع برود و سجده را به جا آورد و بعد، ركعت دوم را مثل ركعت اول به جا آورد.
(مسئله ) اگر در يك ركعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در ركعت ديگر يك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند، مانعى ندارد.
(مسئله ) چيزهايى كه در نماز يوميه واجب و مستحب است در نماز آيات هم واجب و مستحب مى‌باشد، ولى در نماز آيات مستحبّ است به جاى اذان و اقامه، سه مرتبه به قصد اميد ثواب، بگويند: «الصلاة».
(مسئله ) مستحبّ است بعد از ركوع پنجم و دهم بگويد: «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه» و نيز پيش از هر ركوع و بعد از آن، تكبير بگويد ولى بعد از ركوع پنجم و دهم، گفتن تكبير مستحب نيست.
(مسئله ) مستحبّ است پيش از ركوع دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم، قنوت بخواند و اگر فقط يك قنوت پيش از ركوع دهم بخواند، كافى است.
(مسئله ) اگر انسان در نماز آيات، شك كند كه چند ركعت خوانده و فكرش به جايى نرسد، نمازش باطل است.
(مسئله ) اگر انسان شك كند كه در ركوع آخر ركعت اول است يا در ركوع اول ركعت دوم و فكرش به جايى نرسد، نمازش باطل است، ولى اگر مثلا شك كند كه چهارركوع كرده يا پنج ركوع، چنانچه براى رفتن به سجده خم نشده، بايد ركوعى را كه شك دارد به جا آورده يا نه، به جا آورد و اگر براى رفتن به سجده خم شده، به شكّ خود اعتنا نكند.
(مسئله ) هر يك از ركوعهاى نماز آيات، ركن است كه اگر عمدآ يا سهوآ كم يا زياد شود، نماز باطل است.
