موضوع: کتب استفتائی
احكام ضامن شدن
(مسئله ) اگر انسان بخواهد ضامن شود كه بدهى كسى را بدهد، ضامن شدن او در صورتى صحيح است كه به هر لفظى، اگرچه عربى نباشد، به طلبكار بگويد كه من ضامن شده‌ام طلب تو را بدهم و طلبكار هم رضايت خود را بفهماند؛ ولى راضى بودن بدهكار اگر ضمان برايش ضرر نداشته باشد، شرط نيست.
(مسئله ) ضامن و طلبكار بايد مكلّف و عاقل باشند و كسى هم آنها را مجبور نكرده باشد و سفيه نباشند كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف كنند، و همچنين طلبكارنبايد به‌سبب ورشكستگى، مسئول قانونى او را ازتصرّف دراموالش‌منع‌كرده باشد.
(مسئله ) هرگاه كسى براى ضامن شدن خودش شرطى قرار دهد، مثلاً بگويد اگر بدهكار قرض تو را نپردازد، من پرداخت مى‌كنم، ضمانت صحيح است.
(مسئله ) كسى كه انسان ضامن بدهى او مى‌شود، لازم نيست بدهكار باشد. پس اگر كسى بخواهد از ديگرى قرض كند، انسان مى‌تواند ضامن او شود.
(مسئله ) در صورتى انسان مى‌تواند ضامن شود كه طلبكار و بدهكار و جنس بدهى، همه متميّز باشد. يعنى مبهم يا مردّد نباشد، پس اگر دو نفر از كسى طلبكار باشند و انسان بگويد من ضامن هستم كه طلب يكى از شماها را بپردازم، چون معيّن نكرده كه طلب كدام يك را بدهد، ضامن شدن او باطل است؛ همچنين اگر كسى از دو نفر طلبكار باشد و انسان بگويد من ضامن هستم كه بدهى يكى از آن دو نفر را به تو بپردازم، چون معيّن نكرده كه بدهى كدام يك را مى‌پردازد، ضامن شدن او باطل است؛ همچنين اگر كسى از ديگرى مثلاً ده من گندم و ده تومان پول طلبكار باشد و انسان بگويد من ضامن يكى از دو طلب تو هستم و معيّن نكند كه ضامن گندم است يا ضامن پول، صحيح نيست.
(مسئله ) اگر طلبكار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمى‌تواند از بدهكار چيزى بگيرد و اگر مقدارى از آن را ببخشد، نمى‌تواند آن مقدار را مطالبه نمايد.
(مسئله ) اگر انسان ضامن شود كه بدهى كسى را بپردازد، نمى‌تواند از ضامن شدن خود برگردد.
(مسئله ) ضامن و طلبكار مى‌توانند شرط كنند كه هر وقت بخواهند، ضامن بودن ضامن را به هم بزنند.
(مسئله ) هرگاه انسان در موقع ضامن شدن، بتواند طلب طلبكار را بپردازد، و بعد فقير شود، طلبكار مى‌تواند ضامن بودن او را به هم بزند و طلب خود را از بدهكار اول مطالبه نمايد؛ ليكن اگر در موقع ضامن شدن نتواند طلب او را بدهد، ولى طلبكار بداند و به ضامن شدن او راضى شود، نمى‌تواند ضامن بودن او را به هم بزند.
(مسئله ) اگر ضامن ، نتواند طلب طلبكار را بپردازد، طلبكار مى‌تواند ضامن بودن او را به هم بزند؛ همچنين اگر ضامن توان پرداخت بدهى خود را دارد و نمى‌پردازد، طلبكار مى‌تواند ضامن بودن او را به هم بزند.
(مسئله ) اگر كسى بدون اجازه بدهكار ضامن شود كه بدهى او را بپردازد، نمى‌تواند چيزى از او بگيرد.
(مسئله ) اگر كسى با اجازه بدهكار ضامن شود كه بدهى او را بپردازد، مى‌تواند مقدارى را كه ضامن شده از او مطالبه نمايد؛ ولى اگر به جاى جنسى كه بدهكار بوده جنس ديگرى به طلبكار او بدهد، نمى‌تواند چيزى را كه داده از او مطالبه نمايد، مثلاً اگر ده من گندم بدهكار باشد و ضامن ده من برنج بدهد، نمى‌تواند برنج را از او مطالبه نمايد، امّا اگر خودش راضى شود كه برنج بدهد، اشكال ندارد.
