به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

درس و مطالعه یا نماز شب؛ کدام یک مقدم است؟

در پایان این درس، نکات زیر را به شما یادآوری می کنم: نکته اول این که استحکام طلبه به واسطه دو رکن اساسی است: رکن راست و رکن چپ. رکن راست طلبه در واقع به اهتمام او به درسش مربوط می شود. اگر در این روش و این وادی که روش پیامبران و اولیای الهی است و از سوی خداوند برای پیامبران و اولیای خود انتخاب شده است وارد شود، باید به درس خود اهتمام ورزد و آن را در مقدمه کارهای خود قرار دهد. درس را باید بر تمام کارها به جز ضرورت هایی هم چون خوردن و آشامیدن و خوابیدن و مانند آن و واجبات مانند نماز ترجیح دهد. طلبه باید درس را بر تمامی مستحبات حتی نماز شب ترجیح دهد. اگر بین این که نماز شب بگزارد و یا به درس و مطالعه بپردازد قرار بگیرد، هیچ شبهه ای وجود ندارد که درس مقدم است.

آیــــا درس واجب عینی نیز می شود؟

 
درس واجب کفایی است و تمامی علما در این زمینه اتفاق نظر دارند و چه بسا واجب عینی باشد، چرا که اگر فرد آماده پژوهش و مطالعه باشد و استعداد ذاتی برای درس و نیل به مدارج عالیه را نیز داشته باشد، چه بسا بر او واجب عینی است که به درس و مطالعه و پژوهش بپردازد و به آن اهتمام ورزد، زیرا حفظ مذهب و حفظ دین به واسطه این درس و مطالعه است. بنابراین طلبه ها باید به دروس خود اهتمام ویژه قائل شوند. این تعطیلی دو ماهه یا بیش تر، فرصت مناسبی برای طلبه است تا دروس و کتاب های خود را مرور کند.

 
ادعای اجتهاد و سنت های فراموش شده

 
هم چنین بر طلبه واجب است که درس و مطالعه خود را ادامه دهد و از تحقیق و مطالعه دست بر ندارد و سریع ادعای اجتهاد نکند؛ زیرا این موضوع آفتی است که صاحب آن را در دنیا و اخرت نابود می کند.

 
من از آیت الله العظمی خویی (ره) شنیدم که ایشان می گفتند بسیاری از شاگردان مرحوم آیت الله العظمی محقق نائینی، درس خارج تدریس می کردند اما با این حال در درس استاد خود نیز حاضر می شدند تا شاید حتی یک نکته هم که شده از آن درس بهره ببرند. باید این روش ها را یاد گرفت . در زمان آیت الله خویی نیز به همین شکل بود؛ برخی از شاگردانش مشغول تدریس درس خارج بودند، اما با این وجود در درس آیت الله العظمی خویی (ره) نیز شرکت می کردند. از جمله آن ها می توان سید محمد باقر صدر (ره) را نام برد.

عــــــلم آموزی در کنار اخلاق مداری

 
رکن چپ طلبه، اعمال او است؛ اعمال طلبه می بایست مطابق شرع باشد. دروغ نگوید، زیرا دروغ عمل رضیع و قبیحی است، دروغ گو نزد خداوند و جامعه هیچ اعتبار و ارزشی ندارد. طلبه باید راستگو باشد، راست­ گویی از صفات کمال مومنان و مردم است. بنابراین طلبه باید راست گو و صادق باشد و نفس خود را بر راست گویی تربیت کند تا نزد او ملکه شود و به گونه ای باشد که دروغ گویی برایش دشوار باشد و خود را به راست گویی با خداوند، نزدیکان، یاران، مردم کشورش، جامعه و خانواده خود عادت دهد و با آن ها راست گو و وفادار باشد. اگر وعده داد، به آن وفا کند. وفاداری این است که امین و درست کار باشد.

 
دین مبین اسلام اهتمام زیادی به امانت داده است؛ در برخی روایات تاکید شده است که به نماز فرد نظر نمی شود مگر این که نسبت به نفس، مال و آبروی انسان ها امانت دار باشد. این همان صفت امانت است که اسلام به آن اهتمام ورزیده است زیرا امین، صفت جبرئیل و پیامبر(ص) است.

 
طلبه باید امانت دار باشد و نفس خود را بر امانت تربیت کرده و خود را به آن مجهز کند؛ زیرا فرد امانت دار از نفس، مال و آبروی خود واهمه ای ندارد. فرد امانت دار، خیانت نمی کند. طلبه باید این گونه باشد و از سخن گفتن درباره مردم اجتناب کند زیرا این اقدام، عملی زشت و ناپسند است. اگر انسان عیب برادرش را بداند جایز نیست که آن را در حضور دیگران که از آن عیب آگاه نیستند، آشکار کند. در صورتی که برخلاف این عمل کند، عمل پست و قبیحی را مرتکب شده است. در قرآن برای چنین فردی، خوردن گوشت برادر مرده تشبیه شده است. علاوه بر این، ظاهر کردن عیب دیگران از گناهان کبیره است و چنین فردی مستحق ورود به آتش جهنم است. در برخی روایات درباره مجنون و دیوانه آمده است که دیوانه کسی است که گناهان را بی هیچ بهایی می خرد، دروغ می گوید و هیچ فایده ای ندارد. معصیت را در ازای هیچ می خرد و دینش را مجانی می فروشد. چنین فردی دیوانه است و عاقل نیست.

 
طلبه باید امین باشد و از غیبت دوری کند؛ زیرا غیبت نیز عمل پست و قبیحی بوده و از گناهان کبیره است. انسان اگر از عیوب برادر مومن خود آگاه باشد، باید آن را بپوشاند و در حضور دیگران که از آن آگاه نیستند، آن را اظهار نکند.

 
راز موفقیت آیت الله العظمی خویی (ره)

 
من بیش از سی و پنج سال با آیت الله العظمی خویی (ره) بودم، روزی را ندیدم که ایشان از کسی به بدی یاد کند، هرگاه از کسی یاد می کرد، از او به نیکی یاد می کرد؛ حتی اگر آن شخص دشمن ایشان بود. این صفتی است که ارزش و تاثیر بسیاری در شخصیت انسان دارد. طلبه باید این گونه باشد. اگر طلبه این دو جنبه را کامل کند، فردی موفق است و در مراتب بالا قرار می گیرد و به خود، آخرت، دین، مذهب ، جامعه و مردم کشورش سود می رساند. طلبه باید اینگونه باشد.

حق حوزه بر طلبه

نکته دوم این که «حفظ جایگاه این حوزه علمیه» یک وظیفه همگانی است. حوزه علمیه نجف اشرف به مطالعات عمیق و گسترده معروف است. درس و مطالعات این حوزه فراگیر و بسیار دقیق است. طلبه باید جایگاه علمی این حوزه علمیه را حفظ کند زیرا درس و مطالعه در این حوزه از حدود کتاب و سنت خداوند و همین طور پژوهش های فقهی و اصولی کتاب و سنت خداوند تجاوز نکرده است. هرچه توسعه یابد، راه برای حل و فصل مشکلات جدید نیز آسان می شود و راه حل هایی مناسب و هماهنگ برای مشکلات و مسائل جدیدی که در عصر کنونی زیاد شده است،  وضع می کند.

بنابراین ما باید نسبت به حفظ این حوزه علمیه اهتمام بورزیم و همانند علمای ما که با تلاش های خود و با تحمل انواع مشقت ها و فقر، جایگاه حوزه علمیه نجف را حفظ کردند، در راستای حفظ آن عمل کنیم.

 
مــــــستقل باشیم!

 
نکته سوم این که حفظ استقلال حوزه علمیه نجف اشرف و عدم ارتباط آن با دولت، احزاب سیاسی، دینی، موسسات مدنی و دینی یک وظیفه همگانی است. این حوزه، یک حوزه شمولی است، حوزه علمیه امام صادق(ع) و امام علی(ع) است بنابرین باید استقلال آن حفظ شود. علمای ما با تلاش های سخت کوشانه و تحمل تمامی مصایب و تجاوزات از سوی حکومت ها، در راه حفظ استقلال این حوزه تلاش کردند و برای آن فقر و سختی ها را تحمل کردند حتی کار به ترور آنها هم کشیده شد اما از دولت حتی یک دینار و یا یک درهم هم نگرفتد و با تحمل فقر توانستند استقلال آن راحفظ کنند و نه در آموزش ، نه در اقتصاد و نه در سیاست وابسته به دولت نشدند.

 
بنابراین بر طلبه واجب است که استقلال حوزه علمیه را حفظ کرده و از ارتباط آن با احزاب حتی احزاب و نهادهای دینی و دیگر نهادهای مختلف جلوگیری کند.

    یاد آور می شود این سخنان در پایان درس خارج فقه بیان شده بود.