دکتر محمدمهدی احمدی اصفهانی در گفت وگو با شفقنا(پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه)،با بیان اینکه "باقرالعلوم" به معنای شکافنده علم است، گفت: به این دلیل این لقب را به امام(ع) دادند که در آن زمان، شرایطی برای گسترش احکام فقهی فراهم شد. زیرا پیش از ایشان، در زمان امامانی از جمله امام سجاد به دلیل اختناق، این شرایط فراهم نبود. در تغییر و تحولات حاصل شده در زمان موجود بین سقوط بنی امیه و قدرت گرفتن بنی عباس، فضایی فراهم شد که این دو بزرگوار-امام محمد باقر(ع) و فرزند ایشان- توانستند احکام فقهی را در اختیار مردم قرار دهند و علم بالای ایشان سبب شد تا حضرت را "باقرالعلوم" یعنی شکافنده علم بنامند.

او ادامه داد: فطرت افراد به طور طبیعی در زمان های پیش از امام باقر(ع) نیز برای شناخت حقایق و فراگیری مستعد بود اما فضای حاکم بر جامعه، فضای اختناق بود و اجازه گسترش علوم داده نمی شد. در زمان امام حسین(ع) نیز پس از واقعه کربلا، مردم متوجه شده بودند که قیام مختار و وقایع دیگر ناشی از همین تنبه به وجود آمده در جامعه بود. امام سجاد(ع) نیز در قالب دعا مسایل را بیان می کرد البته فضای حاکم اجازه نمی داد؛ در اواخر حکومت بنی امیه که حکومت رو به ضعف می نهاد و زمینه به تدریج برای انتقال قدرت به بنی عباس فراهم می شد، بعضی از حاکمان عباسی فضا را برای ائمه باز می گذاشتند. امام باقر(ع) و فرزند ایشان از این فضای به وجود آمده استفاده کردند و به تدریس و گسترش علوم رو آوردند.

احمدی اصفهانی با بیان اینکه می توان گفت این لقب-باقرالعلوم- را شیعیان به حضرت دادند، تصریح کرد: شیعیان در طول تاریخ فراوان بودند. عده ای از سنی ها نیز تحت تاثیر فضای حاکم قرار داشتند و ائمه(ع) را نشناخته بودند. در اثر شرایط سیاسی و اجتماعی، فضا برای آن بزرگوار آشکار شد ایشان شروع به گسترش علم کردند و این لقب به ایشان داده شد. اگر همین  شرایط برای امام سجاد(ع) فراهم بود، ایشان نیز همین کار را انجام و علم را گسترش می داد. علم ایشان چنان فراگیر و برعلم عالمان آن زمان غالب شد که مخالفان نیز ناگزیر بودند در برابر قدرت علم ایشان تسلیم شوند.

او امام را یک کارشناس دین و مفسر قرآن دانست و افزود: پس از رحلت پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) فرصت تبیین احکام دینی را نیافتند و بیست و چند سال خانه نشین بودند؛ پس از آن که در راس حکومت قرار گرفتند نیز با پیش آمدن جنگ های جمل و... مجال از ایشان ستانده شد. از آن پس نیز در چند دهه گذشته از زمان پیغمبر(ص) تا زمان امام محمد باقر(ص) شرایط احکام فقهی و فروعات دین فراهم نشد و به جز کلیاتی از احکام، جامعه به بخش اعظم آن مانند قضاوت، معاملات و بسیاری امور دیگر آگاهی نداشت.

این استاد دروس خارج فقه حوزه علمیه قم، با بیان اینکه وظیفه اصلی ائمه(ع)، هدایت مردم و بیان احکام است، گفت: ائمه(ع) به دنبال فرصت برای انجام این مساله بودند که در زمان امام محمد باقر(ع)، با آرام شدن فضای اجتماعی و کاهش تنش و فشارها این فرصت ایجاد شد. در زمان تشدید خفقان در جامعه، همواره این امکان وجود داشت که جامعه دچار انفجار شود لذا حاکمیت مجبور است کمی عقب نشینی کند و فشارها کاهش یابد. با کاهش فشارها، امام محمد باقر(ع)و فرزند ایشان وارد میدان تبیین احکام شدند، اگر این اتفاق نمی افتاد و ایشان وارد میدان نمی شدند، اغلب احکام برای ما روشن نبود.

او در پایان گفت: یعنی الآن آنچه داریم از این دو بزرگوار است اغلب احکام از نماز گرفته تا آخرین احکام سیاسی همه به دلیل آن است که این دو بزرگوار آن ها را تبیین کرده اند. اما بعد از آنها چنین زمینه ای برای بقیه ائمه فراهم نشد. پیامبر اصولی کلی را بیان کرده بودند وآنچه مجتهدین ما از زمان شیخ کلینی و شیخ طوسی به بعد انجام دادند همه براساس آن توصیه های این بزرگوراران است.