به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

بالندگی مراکز و محیط های علمی به این است که نظرات و دیدگاه های گوناگون در آن عرضه شود و با سعه صدر و حق جویی "گفت و گو" صورت گیرد و نظرات برتر و اندیشه های راهگشایی بر آیندو به کار آیند.

به ویژه در یکصد سال اخیر از سوی بعضی از زعمای حوزه و گروه هایی از اساتید و عالمان حوزوی تلاش هایی برای ایجاد نظمی دقیق تر و متناسب  با نیازهای این دوره بوجود آمد تا اداره حوزه ها متفاوت با نظم سنتی به منظور بازدهی افزون تر، بوده باشد. تا این که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (س) با هدایت مراجع بزرگوار و مشارکت و مسئولیت شناسی اساتید عالی  مقام، اداره منظم و متمرکز حوزه ها پایه گذاری شد و در دهه های اخیر دوره هایی را طی کرد. اما در این میان هم از نگاه دانش مدیریت باید خروجی و بازده این سیستم مورد رسیدگی و ارزیابی قرار گیرد و هم از نگاه اخلاقی نه تنها افراد خویشتن را که مراکز و مجامع نیز باید خود را مورد "محاسبه" قرار دهند که چه کردیم و چه می کنیم و کجا قرار داریم؟ یعنی رفتار ما چگونه است و نتیجه عملکردمان چه می باشد و در ارزیابی وضعیت کنونی با هدفی که در آغاز بدنبالش بودیم و آن را ترسیم کرده و وعده تحقق آن را داده بودیم، کجا قرار داریم؟

امام خمینی (س) که در آغاز زعامت و مرجعیت فقیه و مرجع بزرگ آیت الله بروجردی (قدس سره) با جمعی از دوستان همفکر خود برای سامان دهی حوزه اقدام کرد و متاسفانه تحمل آن افکار در حوزه آن دوره نبود، درباره مطرح بودن افکار و انظار گوناگون در حوزه ها می گوید!
" کتاب های فقهای بزرگوار اسلام پر است از اختلاف نظرها و سلیقه ها و برداشت ها در زمینه های مختلف... تا آن جا که در مسائلی که ادعای اجماع شده است قول یا اقوال مخالف وجود دارد و حتی در مسائل اجماعی هم ممکن است قول خلاف پیدا شود. "(صحیفه امام، ج2 ، ص 176 ).

ایشان در شرایطی که بویژه برای حوزه های علمیه شیعه پس از انقلاب بوجود آمد و زمینه هایی که فراهم شده با توجه به دنیایی جدید و موضوعات و پرسش هایی جدید می گوید: " اگر بعضی از مسائل در زمان-های گذشته مطرح نبوده است و یا موضوع نداشته است، فقها امروز باید برای آن فکری بنمایند"(همان)
و به صراحت و با صدای رسا می گوید: " لذا در حکومت اسلامی همیشه باید باب اجتهاد باز باشد و طبیعت انقلاب و نظام همواره اقتضا می کند که نظرات اجتهادی _ فقهی در زمینه های مختلف و لو مخالف با یکدیگر آزادانه عرضه شود و کسی توان و حق جلوگیری از آن را ندارد. "(همان)

به نظر میرسد که همین جملاتی که از امام نقل شد، خود نشان دهنده هدفی است که می بایست در دوران جدید با نظم و سامانی بهتر و روز آمدتر آن را محقق می ساختیم. اما آیا واقعا چنین شد؟! راستی آستانه تحمل زعمای حوزه و مدیران آن تا چه حد است؟
آیا سعه صدر و تحمل نظرات دیگران را داشتن، فقط برای دیگران رعایتش لازم و نیکو است یا وظیفه ضروری همگان است؟
متاسفانه اگه واقع بینانه _ نه بدبینانه _ وضعیت حوزه های علمیه را ارزیابی و آسیب شناسی کنیم، می بینیم نه تنها نسبت به گذشته پیشرفتی نداشته که پس رفت داشته ایم. تعجب نکنید، چرا که مثلا در دهه چهل در حوزه علمیه نجف اشرف دو تن از فقهای بزرگ و مراجع طراز اول شیعه در موضوع ولایت فقیه در عرصه جامعه و امور عمومی، آزادانه هریک در حوزه درسی خود و بعدا در کتاب هایی که نوشتند، دو دیدگاه کاملا متفاوت و متمایز از هم ابراز کردند و حوزه آن روز آن را تحمل کرد.

امام خمینی (س) در درس و کتاب بیع خود نظریات خود را در فقه سیاسی مستدل و مستند مطرح کرد که خود نقطه عطفی شد و در همان دوره فقیه پر آوازه آیت آلله خوئی ( قدس سره) دیدگاهی غیر آن را اختیار کرد.
اما ما چه کردیم؟ فقط اشاره کنم و بگذرم که به استاد وارسته مرحوم آیت الله میرزاعلی آقا فلسفی (ره) گفته شد مسئله ولایت فقیه را درس نگو! چرا؟ چون دیدگاه متفاوتی دارید!
در چاپ آثار قلمی فقیه  کهنسال قم مرحوم آیت الله اراکی (قدس سره) شاگرد برجسته مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری (قدس سره) بخش مربوط به ولایت فقیه را که حدود هفتاد صفحه می شد چاپ نکردیم!

امام خمینی خود با صراحت می گوید باید نظرات مختلف و مخالف هم مطرح و بررسی شوند ولی ما به نام دفاع از دیدگاه امام از مطرح شدن نظرات مخالف، و یا متفاوت با آن جلوگیری می کنیم!
از تکثیر امثال و نظائر خودداری  می کرده و به آخرین میوه تلخ این رویکرد و دیدگاه بسته و تنگ نظرانه که موجودیت حوزه های علمیه را به مخاطره انداخته، اشاره می کنم و آن اتفاق ناپسند و تاسف باری است که در جریان برگزاری مراسم کتاب سال حوزه اتفاق افتاد!

کم و بیش اکثر خوانندگان از حادثه با خبر هستند، یعنی حذف نام دو تن از برترین محققان که آثاری جدا محققانه و نوآورانه ای تولید کردند.
فاضل ارجمند آیت الله سید ضیاء مرتضوی با تالیف کتابی تحقیقی در موضوع " سن یائسگی" و استاد گرامی حجت الاسلام والمسلمین دکتر داوود فیرحی با نوشتن کتاب "فقه و سیاست" در ایران معاصر که بی مبالغه اثری بدیع و عالمانه و راهگشا می باشد.

اگر در گذشته و نمونه ای که ذکر شد تحقیق به محاق می رفت، در این حادثه کارشناسان ارزش تحقیق را اذعان کردند ولی این مدیرن تنگ نظر بودند که " محققان عالیقدر" حوزه را به محاق بردند! سنت بدی که سال های قبل نیز صاحب نظران دیگر را به محاق می برد.
آن هم محققانی که نه تنها در عرصه علم موفقند که در اخلاق تقوی وتواضع زبانزد می باشند. اهل فکر و و تحقیق حوزه آیت الله مرتضوی را می شناسند که علاوه بر مقام والای فقهی و تفسیری در کنار تحصیل، تدریس و تحقیق؛ حدود پانزده سال سردبیر فعال و متعهد ماهنامه پیام زن حوزه و پنج سال سردبیر موفق و ممتاز فصلنامه حکومت اسلامی دبیرخانه مجلس خبرگان_ در دوره ریاست آیت الله امینی_ بوده و کارنامه موفق ریاست پنج ساله مرکز تحقیقات دبیرخانه خبرگان و پنج سال ریاست پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی را دارد و توفیقات فراوان دیگری که داشته و دارد و نیز افتخار داشته در دوران دفاع مقدس نه تنها در جبهه ها حاضر باشد که مفتخر است که تعدادی از بستگانش از جمله برادر گرامی او شهید راه امام و انقلاب  باشند. بله چنین شخصیت علمی موفقی به محاق برده می-شود، شاید چون " اجتهاد در محاق" و " استقلال حوزه امام صادق را حفظ کنید" را نوشته است!

جناب استاد دکتر فیرحی نیز با سخت کوشی از اساتید بزرگ حوزه بویژه در فقه و اصول بهره های فراوان بردو با طی مدارج دانشگاهی استاد برجسته دانشگاه تهران شد و علاوه بر تدریس موفق در مراکز دانشگاهی تهران و مراکز دانشگاهی و حوزوی قم و نگارش مقالات و مصاحبه های متعدد و کتاب های گوناگون تحقیقی افتخاری برای حوزه پس از انقلاب و جامعه علمی کشور می باشد.

آیا نباید بر چنین وضعیتی گریست؟!
آیا زعمای بزرگوار حوزه که حتما این محققان گرامی و فرزندان علمی خود را می شناسند، نباید برای حوزه امام زمان (ارواحنافداه) فکری بکنند و استقلال حوزه امام صادق (علیه السلام) را حفظ کنند و از دخالت مراکز و دست  هایی که دست پختشان این چنین تلخ و زیانبار است جلوگیری کنند و حوزه را حوزه علمیه با سعه صدر و حقیقت جو بخواهند تا تولید علم و اندیشه واقعی، راهگشای پرسش ها و نیازهای فراوان امروز و فردای ما باشد؟ امید است در این " شر" "خیری" نهفته باشد و بانگ بیدار باشی باشد تا غفلت زدگان را هوشیار وُ بدخواهان و منحرفان را ناکام سازد و کام جامعه اسلامی شیرین شود.

منبع: آینده آنلاین