امام سجاد (ع) در خاندان پاک رسالت، قدم به دنیا گذاشتند و جهانی از صفا، معنویت و دانش و بینش برای بشر به ارمغان آوردند. او آمد تا شیفتگان عبادت و سالکان راه معرفت و خدا‌شناسی را از سرچشمه زلال توحید و عرفان ناب محمّدی سیراب سازد.

به گزارش مرجع ما به نقل از ایسنا، حضرت علی بن الحسین (ع)، ملقّب به سجّاد و زین‌العابدین، روز پنجم شعبان سال ۳۸ هجری، در مدینه دیده به جهان گشودند.

حضرت سجّاد (ع) پدری چون امام حسین (ع) دارند و مادرش دختر یزدگرد پادشاه ایران است که دست عنایت حق بطور خارق‌العاده این دختر را به امام حسین (ع) می‌رساند. شرافت این زن آن است که مادر 9 نفر از ائمه طاهرین می‌شود و چنانچه امام حسین (ع) اَب الائمه است، این زن نیز‌ ام الائمه است.

اما از نظر فضایل انسانی، امام سجّاد (ع) گرچه با اهل بیت علیهم السلام وجه اشتراک در همه فضایل دارند و هیچ فرقی میان آنان از نظر صفات و فضایل انسانی نیست، اما از نظر گفتار و کردار شباهت تامّی به جدشان امیرالمؤمنین علیه السلام دارند.

امام سجّاد (علیه السلام) در بد‌ترین زمان از زمان‌هایی که بر دوران رهبری اهل بیت (ع) گذشت می‌زیستند، ایشان سه سال پیش از شهادت امام علی (علیه السلام) متولّد شدند، وقتی دیده به جهان گشودند، جدّشان امیرمؤمنان (علیه السلام) در خطِّ جهادِ جنگِ جمل، غرق گرفتاری بود و از آن پس با پدرش امام حسین (علیه السلام) در محنت و گرفتاری‌های فراوان او شریک بود. او همه این رنج‌ها را طی کرد و خود به طور مستقل رویاروی گرفتاری‌ها قرار گرفت.

امام سجّاد (علیه السلام) برای پیش راندن مسلمانان به سوی نفرت از بنی امیّه و افزودن مبارزه جویی با آنان، تلاش‌های مؤثّری کرد و هر‌گاه فرصتی به دست می‌آمد، مردم را بر ضدّ امویان تحریک می‌کردند و با احتیاط، برنامه حاکمان منحرف را تحت نظر قرار می‌دادند.

امام (علیه السلام) برای آگاهی مردم، اسلوب دعا را به کار برد، به طوری که دعاهای آن حضرت، رویدادهای عصر او را تفسیر می‌کند.

صحیفه سجّادیّه که به زبور آل محمّد مشهور است، اثر بی‌نظیری است که در جهان اسلام، جز قرآن کریم و نهج البلاغه، کتابی به این عظمت و ارزش، پدید نیامده که پیوسته مورد توجه بزرگان و علما و مصنّفان باشد.

از دیگر آثار ارزنده به جا مانده از امام سجّاد (علیه السلام)، مجموعه‌ای تربیتی و اخلاقی است به نام رساله حقوق که امام علیه‌السلام در آن وظایف گوناگون انسان را در برابر خدا و خود و دیگران، با بیانی شیوا و گویا بیان کرده است. مجموعه حقوقی که در این رساله ذکر شده جمعاً ۵۱ حق است.

از سنت‌های ارزنده آن حضرت که به ما رسیده صدقه دادن است، مخصوصا صدقه و انفاق پنهانی. نقل است قریب به 400 خانوار تحت حمایت آن حضرت زندگی می‌کردند و خیلی از آن افراد نمی‌دانستند که از چه محلی تامین می‌شوند تا بعد از شهادت آن بزرگوار متوجه شدند آن کمک‌ها از طرف ایشان بوده. وقتی از ایشان سوال می‌شد چرا مخفیانه انفاق می‌کنید، می‌فرمودند «چون صدقه قبل از آنکه به فقیر برسد به دست خدا می‌رسد».

تقوا و خداترسی او زبانزد خاص و عام بود به حدی که زهری دانشمند معاصر آن حضرت می‌گوید در میان بنی هاشم شخصی بر‌تر از او ندیدم و امام باقر (ع) می‌فرماید پدرم علی بن الحسین (ع) در یک روز هزار رکعت نماز می‌گذارد. روایت شده هنگام وضو رنگ رخسار مبارکش زرد می‌شد وقتی از حضرت سوال می‌کردند چرا این حالت بر شما عارض می‌شود می‌فرمودند «آیا می‌دانید در پیشگاه چه کسی می‌خواهم بایستم.»

سرانجام آن حضرت در روز ۱۲ و یا ۲۵ محرّم سال ۹۵ هجری، در مدینه، به دسیسه هشام بن عبدالملک، مسموم شدند و در ۵۶ سالگی به شهادت رسیدند مزار شریف آن حضرت در مدینه در قبرستان بقیع است.

نشانه‌های شیعه از منظر امام سجاد (ع)

امام سجاد علیه‏‌السلام در ضمن فرمایشاتی نشانه‏‌های شیعه بودن را این گونه بیان می‌‏فرمایند: «شیعیان ما، با آثار عبادت و نیز سادگی و بی‏‌آلایشی در زندگی شناخته می‌‏شوند. در چهره‏‌های آنان آثار عبادت نمایان است... هنگامی که همه ساکت و خاموشند، آنان در تقدیس و تسبیح خدایند و آنگاه که همه خوابند، آن‌ها به نماز و نیایش پروردگار می‌‏پردازند و آن وقت که دیگران در سرور و خوشی‏‌های زودگذر غرق می‌‏شوند، آنان در فکر اندیشه‏‌های درخشان و اصیل انسانی به سر می‌‏برند».

احادیثی گهربار از امام سجاد (ع)

*سه چیز موجب نجات انسان خواهد بود: بازداشت زبان از بدگویی و غیبت مردم، خود را مشغول به کارهایی کردن که برای آخرت و دنیایش مفید باشد و همیشه بر خطا‌ها و اشتباهات خود گریان و ناراحت باشد.

*هرکس دارای چهار خصلت باشد، ایمانش کامل و گناهانش بخشوده خواهد بود، و در حالتی خداوند را ملاقات می‌کند که از او راضی و خوشنود است: خصلت خودنگهداری و تقوای الهی به طوری که بتواند بدون توقّع و چشم داشتی، نسبت به مردم خدمت نماید. راست گویی و صداقت نسبت به مردم در تمام موارد زندگی. حیا و پاکدامنی نسبت به تمام زشتی‌های شرعی و عرفی. خوش اخلاقی و خوش برخوردی با اهل و عیال خود.

*دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی و در معاشرت خواهد بود. و نیز موجب از بین رفتن حیا و کاهش وقار خواهد گشت. و همین خود فقر بالفعل است (که گریبانگیر شخص شده) و (اما) کم بودن نیازمندی‌ها از مردم خود غنا و توانمندی بالفعل است (که شخص به آن آراسته است). ‏

*در این دنیا سرور مردم، سخاوتمندان هستند و در قیامت سیّد و سرور مردم، پرهیزکاران خواهند بود. ‏

*چنانچه شخصی از سویی تو را بدگویی کند، و سپس برگردد و از سوی دیگر پوزش طلبد، عذرخواهی و پوزش او را پذیرا باش. ‏

*تعجّب دارم از کسی که به خاطر ضررهای غذا نسبت به (تشخیص خوب و بد) خوراکش اهتمام می‌ورزد، چگونه نسبت به گناهان به خاطر زشتی و زیانش اهمیّت نمی‌دهد.