موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
آب مطلق و آب مضاف
مسأله ۱۵ ـ آب یا مطلق است یا مضاف ، آب مضاف آبى است كه آن را از چیزى بگیرند مثل آب هندوانه و گلاب ، یا با چیزى مخلوط باشد مثل آبى كه به قدرى با گل یا مانند آن مخلوط شود كه دیگر به آن آب نگویند ، و غیر اینها آب مطلق است ، و آن بر پنج قسم است : (اوّل) آب كرّ ، (دوم) آب قلیل ، (سوم) آب جارى ، (چهارم) آب باران ، (پنجم) آب چاه.
۱ ـ آب كرّ
مسأله ۱۶ ـ آب كرّ مقدار آبى است كه اگر در ظرفى كه درازا و پهنا و گودى آن هر یك سه وجب است بریزند ، آن ظرف را پر كند.
مسأله ۱۷ ـ اگر عین نجس مانند بول و خون یا چیزى كه نجس شده است مانند لباس نجس به آب كرّ برسد ، چنانچه به واسطه نجاست بو یا رنگ یا مزه آب تغییر كند نجس مى شود ، و اگر تغییر نكند نجس نمى شود.
مسأله ۱۸ ـ اگر بو یا رنگ یا مزه آب كرّ به واسطه غیر نجاست تغییر كند ، نجس نمى شود.
مسأله ۱۹ ـ اگر عین نجس مانند خون به آبى كه بیشتر از كرّ است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتى از آن را تغییر دهد ، چنانچه مقدارى كه تغییر نكرده كمتر از كرّ باشد تمام آب نجس مى شود ، و اگر به اندازه كرّ یا بیشتر باشد مقدارى كه بو یا رنگ یا مزه آن تغییر كرده نجس است.
مسأله ۲۰ ـ آب فوّاره اگر متّصل به كرّ باشد آب نجس را پاك مى كند ، ولى اگر قطره قطره روى آب نجس بریزد آن را پاك نمى كند ، مگر آن كه چیزى روى فوّاره بگیرند تا آب آن قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متّصل شود ، و بنابر احتیاط مستحبّ باید آب فوّاره با آن آب نجس مخلوط گردد.
مسأله ۲۱ ـ اگر چیز نجس را زیر شیرى كه متّصل به كرّ است بشویند ، آبى كه از آن چیز مى ریزد اگر متّصل به مخزنى باشد كه آب آن كمتر از كرّ نباشد ، چنانچه بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده باشد پاك است.
مسأله ۲۲ ـ اگر مقدارى از آب كرّ یخ ببندد و باقى آن به قدر كرّ نباشد ، چنانچه نجاست به آن برسد نجس مى شود ، و هر مقدار از یخ هم آب شود نجس است.
مسأله ۲۳ ـ آبى كه به اندازه كرّ بوده ، اگر انسان شكّ كند از كرّ كمتر شده یا نه مثل آب كرّ است ، یعنى نجاست را پاك مى كند و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمى شود ، و آبى كه كمتر از كرّ بوده اگر انسان شكّ كند به مقدار كرّ شده یا نه حكم آب كمتر از كرّ را دارد.
مسأله ۲۴ ـ كرّ بودن آب به چند راه ثابت مى شود:
(اوّل) آن كه انسان یقین یا اطمینان پیدا كند.
(دوم) آن كه دو مرد عادل خبر دهند.
(سوم) آن كه كسى كه مورد وثوق است و ظنّ بر خلاف گفته او نباشد خبر دهد.
(چهارم) به قول كسى كه آب در اختیار اوست در صورتى كه متّهم به كذب نباشد.
۲ ـ آب قلیل
مسأله ۲۵ ـ آب قلیل آبى است كه از زمین نجوشد و از كرّ كمتر باشد.
مسأله ۲۶ ـ اگر آب قلیل روى چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد نجس مى شود ، ولى اگر با فشار روى چیز نجس بریزد ، مقدارى كه به آن چیز مى رسد نجس است ، و مقدارى كه به آن نرسیده پاك است.
مسأله ۲۷ ـ آب قلیلى كه براى بر طرف كردن عین نجاست روى چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد نجس است ، و بنابر احتیاط واجب از آب قلیلى كه بعد از بر طرف شدن عین نجاست براى آب كشیدن چیز نجس روى آن مى ریزند و از آن جدا مى شود ، اجتناب كنند.
مسأله ۲۸ ـ آبى كه با آن مخرج بول و غائط را مى شویند با پنج شرط چیز پاكى را كه با آن ملاقات كند نجس نمى كند:
(اوّل) آن كه بو یا رنگ یا مزه اش به واسطه نجاست تغییر نكرده باشد.
(دوم) نجاستى از خارج به آن نرسیده باشد.
(سوم) نجاست دیگرى مثل خون با بول یا غائط بیرون نیامده باشد.
(چهارم) بنابر احتیاط ذرّه هاى غائط در آن آب پیدا نباشد.
(پنجم) بیشتر از مقدار معمول نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
۳ ـ آب جارى
آب جارى آبى است كه از زمین بجوشد و جریان داشته باشد ، مانند آب چشمه و قنات.
مسأله ۲۹ ـ آب جارى اگر چه كمتر از كرّ باشد ، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتى كه بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده پاك است.
مسأله ۳۰ ـ اگر نجاستى به آب جارى برسد ، مقدارى از آن كه بو یا رنگ یا مزه اش به واسطه نجاست تغییر كرده نجس است ، و طرفى كه متّصل به چشمه است اگر چه كمتر از كرّ باشد پاك است ، و آب هاى طرف دیگر نهر اگر به اندازه كرّ یا به واسطه آبى كه تغییر نكرده به آب طرف چشمه متّصل باشد پاك ، وگرنه نجس است.
مسأله ۳۱ ـ آب چشمه اى كه جارى نیست ولى طورى است كه اگر از آن بردارند باز مى جوشد ، حكم آب جارى را دارد ، یعنى اگر نجاست به آن برسد تا وقتى كه بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده پاك است.
مسأله ۳۲ ـ آبى كه كنار نهر ایستاده و متّصل به آب جارى است در صورتى كه به ملاقات نجس بو یا رنگ یا مزه اش تغییر نكند ، نجس نمى شود.
مسأله ۳۳ ـ چشمه اى كه مثلا در زمستان مى جوشد و در تابستان از جوشش مى افتد فقط وقتى كه مى جوشد حكم آب جارى را دارد.
مسأله ۳۴ ـ آب حوضچه حمّام اگر چه كمتر از كرّ باشد ، چنانچه به خزینه اى كه آب آن به اندازه كرّ است متّصل باشد مثل آب جارى است.
مسأله ۳۵ ـ آب لوله هاى حمام و عمارات كه از شیرها و دوشها مى ریزد ، اگر متّصل به مخزنى باشد كه آب آن كمتر از كرّ نباشد حكم آب جارى را دارد.
مسأله ۳۶ ـ آبى كه روى زمین جریان دارد ولى از زمین نمى جوشد ، چنانچه كمتر از كرّ باشد و نجاست به آن برسد نجس مى شود ، امّا اگر با فشار جارى باشد و نجاست به پایین آن برسد طرف بالاى آن نجس نمى شود.
۴ ـ آب باران
مسأله ۳۷ ـ اگر به چیز نجسى كه عین نجاست در آن نیست یك مرتبه باران ببارد ، جایى كه باران به آن برسد پاك مى شود ، و در فرش و لباس و مانند اینها فشار لازم نیست ، ولى باریدن دو سه قطره فایده ندارد ، بلكه باید طورى باشد كه بگویند باران مى آید ، و بنابر احتیاط واجب به اندازه اى باشد كه اگر در زمین سخت ببارد جریان داشته باشد.
مسأله ۳۸ ـ اگر باران بر عین نجس ببارد و به جاى دیگر ترشّح كند ، چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده باشد پاك است ، پس اگر باران بر خون ببارد و ترشّح كند ، چنانچه ذرّه اى خون در آن باشد ، یا آن كه بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر كرده باشد نجس مى باشد.
مسأله ۳۹ ـ اگر بر سقف عمارت یا روى بام آن عین نجاست باشد ، تا وقتى كه باران بر بام مى بارد آبى كه به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان مى ریزد پاك است ، ولى بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبى كه مى ریزد به چیز نجس رسیده است ، نجس مى باشد.
مسأله ۴۰ ـ زمین نجسى كه باران بر آن ببارد پاك مى شود ، و اگر باران بر زمین جارى شود و در حال باریدن به جاى نجسى كه زیر سقف است برسد ، آن را نیز پاك مى كند.
مسأله ۴۱ ـ خاك نجسى كه آب باران به وصف اطلاق به اجزاى آن برسد پاك مى شود ، هر چند به واسطه باران گل شود.
مسأله ۴۲ ـ هرگاه آب باران در جایى جمع شود اگر چه كمتر از كرّ باشد ، چنانچه موقعى كه باران مى آید چیز نجسى را در آن بشویند و آب به واسطه نجاست بو یا رنگ یا مزه اش تغییر نكند ، آن چیز نجس پاك مى شود.
مسأله ۴۳ ـ اگر بر فرش پاكى كه روى زمین نجس است باران ببارد و باران به زمین نجس برسد ، فرش نجس نمى شود و زمین هم پاك مى گردد.
مسأله ۴۴ ـ اگر آب باران در گودالى جمع شود و كمتر از كرّ باشد ، چنانچه بعد از ایستادن باران نجاستى به آن برسد نجس مى شود.
۵ ـ آب چاه
مسأله ۴۵ ـ آب چاهى كه از زمین مى جوشد اگر چه كمتر از كرّ باشد ، چنانچه نجاست به آن برسد ، تا وقتى كه بو یا رنگ یا مزه آن به واسطه نجاست تغییر نكرده پاك است ، ولى مستحبّ است پس از رسیدن بعضى از نجاستها ، مقدارى كه در كتابهاى مفصّل گفته شده از آب آن بكشند.
مسأله ۴۶ ـ اگر نجاستى در چاه بریزد و بو یا رنگ یا مزه آب آن را تغییر دهد ، چنانچه تغییر آب چاه از بین برود پاك مى شود ، و احتیاط مستحبّ این است كه با آبى كه از چاه مى جوشد مخلوط گردد.
