احكام وكالت

مسأله 2555: عقد «وكالت»، يعنى انسان كارى را كه مى تواند شخصاً انجام دهد، به ديگرى واگذار نمايد، تا از طرف او انجام دهد، مثلا كسى را وكيل كند تا خانه او را بفروشد، يا زنى را براى او عقد نمايد، بنابراين سفيهى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مى كند، چون حق ندارد در مال خود تصرّف نمايد، نمى تواند براى فروش آن، كسى را وكيل گرداند.

مسأله 2556: در وكالت لازم نيست، صيغه بخوانند و اگر انسان به ديگرى بفهماند او را وكيل كرده و او نيز بفهماند قبول نموده وكالت صحيح است، مثلا مال خود را به كسى بدهد كه براى او بفروشد و او آن را بگيرد.

مسأله 2557: اگر انسان كسى را كه در شهر ديگرى است وكيل نمايد، براى او وكالت نامه بفرستد و او قبول كند، اگرچه وكالت نامه بعد از مدّتى برسد، وكالت صحيح است.

مسأله 2558: موكِّل، يعنى كسى كه ديگرى را وكيل مى كند و نيز كسى كه وكيل مى شود، بايد بالغ و عاقل باشند و از روى قصد و اختيار اقدام نمايند.

مسأله 2559: كارى را كه انسان نمى تواند انجام دهد، يا شرعاً نبايد انجام دهد، نمى تواند براى انجام آن، از طرف ديگرى وكيل شود، مثلا كسى كه در احرام حج است، چون نبايد صيغه عقد زناشويى را بخواند، نمى تواند براى خواندن صيغه، از طرف ديگرى وكيل شود.

مسأله 2560: اگر انسان كسى را، براى انجام تمام كارهاى خود وكيل كند صحيح است، ولى اگر براى يكى از كارهاى خود وكيل نمايد و آن كار را معيّن نكند، وكالت صحيح نيست.

مسأله 2561: اگر وكيل را عزل نمايد، يعنى از كار بركنار سازد، بعد از رسيدن خبر به او نمى تواند كارى را كه وكالت داشته، انجام دهد، ولى اگر پيش از رسيدن خبر، آن كار را انجام داده باشد، صحيح است.

مسأله 2562: وكيل مى تواند خود را از وكالت، بركنار كند، حتّى اگر موكّل غايب باشد.

مسأله 2563: وكيل نمى تواند براى انجام كارى كه به او واگذار شده، ديگرى را وكيل نمايد، ولى اگر موكّل به او اجازه داده باشد كه وكيل بگيرد، همان طورى كه به او دستور داده، مى تواند رفتار نمايد، بنابراين اگر گفته بود: براى من وكيل بگير، بايد از طرف او وكيل بگيرد و نمى تواند كسى را از طرف خودش وكيل كند.

مسأله 2564: اگر انسان با اجازه موكّل، كسى را از طرف او وكيل كند، نمى تواند آن وكيل را عزل نمايد و اگر وكيل اوّل بميرد يا موكّل، اوّلى را عزل كند، وكالت دومى باطل نمى شود.

مسأله 2565: اگر وكيل با اجازه موكّل، كسى را از طرف خود وكيل سازد، موكل و وكيل اوّل، مى توانند آن وكيل را عزل كنند و اگر وكيل اوّل بميرد يا عزل شود، وكالت دومى باطل مى گردد.

مسأله 2566: اگر چند نفر را براى انجام كارى وكيل سازد و به آنها اجازه دهد كه هر كدام، به تنهايى در آن كار اقدام كنند، هريك از آنان مى تواند، آن كار را انجام دهد و چنانچه يكى از آنان بميرد، وكالت ديگران باطل نمى شود ولى اگر نگفته باشد باهم يا به تنهايى انجام دهند، يا گفته باشد باهم انجام دهند، نمى توانند به تنهايى اقدام نمايند و در صورتى كه يكى از آنان بميرد، وكالت ديگران باطل مى شود.

مسأله 2567: اگر وكيل يا موكّل بميرد، يا ديوانه شود، وكالت باطل مى گردد، امّا اگر بيهوش شود اشكالى ندارد و نيز اگر چيزى كه براى تصرّف در آن وكيل شده، از بين برود، مثلا گوسفندى كه براى فروش آن وكيل شده، بميرد، وكالت باطل مى شود.

مسأله 2568: اگر انسانى كسى را براى كارى وكيل كند و چيزى براى او مقرّر سازد، بعد از انجام آن كار، چيزى را كه قرار گذاشته، بايد به او بدهد.

مسأله 2569: اگر وكيل در نگهدارى مالى كه در اختيار اوست، كوتاهى نكند و غير از تصرّفى كه به او اجازه داده اند، تصرّف ديگرى ننمايد و اتّفاقاً آن مال از بين برود، ضامن نيست.

مسأله 2570: اگر وكيل در نگهدارى مالى كه در اختيار اوست، كوتاهى كند يا غير از تصرّفى كه به او اجازه داده اند، تصرّف ديگرى بنمايد و آن مال از بين برود، ضامن است، بنابراين اگر لباسى را كه گفته اند بفروش، بپوشد و آن لباس تلف شود بايد عوض آن را بدهد.

مسأله 2571: اگر وكيل، غير از تصرّفى كه به او اجازه داده اند، تصرّف ديگرى بكند، مثلا لباسى را كه گفته اند، بفروش، بپوشد و سپس تصرّفى بنمايد كه به او اجازه داده بودند، آن تصرّف صحيح است.