موضوع: کتب استفتائی
احكام حج
مسأله 2190: « حَجّة الاسلام » بر هر مسلمانى، در تمام عمر، يك مرتبه واجب مى شود. و نبايد آن را از سالى كه مستطيع شده، تأخير بيندازد. تفصيل كامل احكام و اعمال حج را در « رساله مناسك حج » بيان نموده ايم و اينجا به طور مختصر بيان مى شود.
مسأله 2191: حَجّة الاسلام با چهار شرط، بر انسان واجب مى شود: 1 - بالغ باشد، پس بر بچّه واجب نيست، ولى اگر ولىّ او اجازه دهد مستحب است. 2 - عاقل باشد، پس بر ديوانه واجب نيست. 3 - آزاد باشد، پس بر برده واجب نيست و اگر صاحبش اجازه بدهد مستحب است. 4 - مستطيع باشد و مستطيع بودن به چند چيز است، اوّل: توشه راه و مركب سوارى يا پولى كه بتواند آنها را تهيّه كند داشته باشد. دوم: توانايى بدنى داشته باشد كه بتواند حج برود و اعمال آن را بجا آورد. سوم: در راه مانعى از رفتن نباشد. چهارم: به اندازه بجا آوردن اعمال حج، وقت داشته باشد.
مسأله 2192: كسى كه از جهت مال مستطيع نيست، مستحب است حج بجا آورد ولى « حَجّة الاسلام » حساب نمى شود.
مسأله 2193: كسى كه شرايط وجوب حج را نداشته باشد و با اين حال حج بجا آورد، چنانچه بعداً شرايط وجوب در او جمع شود، بايد دوباره حج نمايد و حج اوّلى كفايت از « حَجّة الاسلام » نمى كند.
مسأله 2194: « حج بذلى » يعنى كسى، توشه راه و مركب سوارى نداشته باشد و ديگرى به او بگويد: « من خرج تو و عيال تو را، هنگام سفر حج مى دهم » در اين صورت، حج بر او واجب است. و اگر حج نكند، وجوب آن بر او استقرار پيدا مى كند و بايد به هر نحوى كه شده، اگرچه با زحمت باشد و يا قرض كند، حج را بجا آورد.
مسأله 2195: كسى كه سالهاى پيش مستطيع بوده و حج نرفته، بايد به هر صورتى كه شود، حج نمايد هر چند از استطاعت افتاده باشد.
مسأله 2196: كسى كه مستطيع نيست، مى تواند براى ديگرى اجير شود، ولى اگر بعد مالى پيدا كند، بايد براى خود حج نمايد.
مسأله 2197: لازم نيست انسان براى حج، خانه، مركب، اثاثيه و مانند آن را بفروشد تا مستطيع شود و به حج رود.
مسأله 2198: اگر حج براى او ضرر داشته باشد، واجب نمى شود و اگر حج او، متوقّف بر ترك واجب، يا فعل حرامى شود، بايد آنچه در نظر شارع، بااهميّت تر است مقدّم بدارد.
مسأله 2199: اگر به اندازه حج، مال دارد ولى بر اثر پيرى يا بيمارى نمى تواند حج كند، بايد در حيات خود، اجير بگيرد.
مسأله 2200: اگر شخص مستطيعى كه حج بر او مستقر شده، پيش از انجام حج فوت كند، بايد اُجرت حج را از اصل مال او خارج كنند و براى او نايب بگيرند.
مسأله 2201: در « حَجّة الاسلام » اجازه پدر و مادر، نسبت به فرزند و اجازه شوهر نسبت به زن، شرط نيست.
مسأله 2202: اگر براى ميّت، از ميقات كه معناى آن خواهد آمد، حج بدهند كافى است و لازم نيست از شهر او نايب بگيرند. و همچنين است نسبت به زنده اى كه نمى تواند حج برود.
مسأله 2203: اگر وصيّت كند براى او حج بفرستند، چنانچه مصرف حج از ثلث مال او بيشتر نباشد، يا ورثه اجازه دهند، بايد از طرف او حج بفرستند، البته در موردى كه حج بر او مستقر نباشد وگرنه لازم است از طرف او حج بفرستند اگرچه مصرف حج از ثلث مال او هم بيشتر باشد.
مسأله 2204: اگر كسى نذر يا عهد كند حج برود، هرچند قبلا رفته باشد، باز هم بايد به جهت نذر و عهد حج نمايد.
مسأله 2205: اگر كسى پيش از آنكه مستطيع شود، نذر كند در روز عرفه، در كربلاى معلّى باشد و بعد مستطيع شود نذر او بى اثر مى باشد و بايد حج كند.
مسأله 2206: اگر مرد، نايب زن شود، يا زن از طرف مرد، حج كند مانعى ندارد و در احكامى كه مرد و زن مختلفند نايب به وظيفه خودش عمل كند.
مسأله 2207: جايز است انسان در حج مستحب، قصد نيابت از پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) يا امام معصوم(عليه السلام) يا كسى كه زنده و يا مرده است را بنمايد و براى خودش نيز، ثواب حج كامل دارد.
مسأله 2208: مستحب است انسان هر سال، حج نمايد و ثواب آن بيش از صدقه دادن به مقدار حج مى باشد.
مسأله 2209: كسى كه وظيفه او حج تمتّع است اگر مى تواند حج تنها بجا آورد، بدون عمره، يا عمره تنها انجام دهد بدون حج، بنابر احتياط واجب آنچه را كه مى تواند بجا آورد، بر او واجب مى باشد.
مسأله 2210: اگر زن قبل از احرام، حيض ببيند، در همان حال، احرام ببندد، پس اگر قبل از ايستادن در عرفات، پاك شود بايد اعمال عمره را، بجا آورد و سپس اعمال حج را انجام دهد ولى اگر تا وقت وقوف در عرفات پاك نشود، بايد به « حج افراد » عدول كند و با همان حال به عرفات رفته، اعمال « حج افراد » را انجام داده، بعداً « عمره مفرده » بجا آورد و همچنين است اگر بعد از احرام و قبل از طواف، حيض يا نفاس ببيند.
مسأله 2211: هرگاه بين شيعه و سنّى در ماه اختلاف شود، چنانچه نمى تواند اعمال را طبق دستور شيعه انجام دهد، اگر طبق دستور سنّى ها عمل كند، مانعى ندارد و حجّش صحيح است.
اقسام حج
مسأله 2212: حج بر سه قسم است: 1 - حج تمتّع 2 - حجّ قِران 3 - حج اِفراد.
مسأله 2213: « حج تمتّع » وظيفه كسانى است كه وطنشان شانزده فرسخ شرعى يا بيشتر، از مكّه مكرّمه دور باشد. و « حجّ قِران » و « اِفراد » وظيفه كسانى است كه در مكّه مكرّمه هستند و يا كمتر از شانزده فرسخ شرعى از آن دور مى باشند.
مسأله 2214: شخصى كه حج تمتّع بجا مى آورد، عمره خود را پيش از حج و شخصى كه حجّ قِران يا اِفراد بجا مى آورد عمره خود را بعد از حج انجام مى دهد. و در حجّ قِران هنگام احرام، قربانى را همراه خود مى برد.
مسأله 2215: حجّ تمتّع از دو عبادت تشكيل شده است: 1 - عمره تمتّع. 2 - حجّ تمتّع.
عمره تمتّع
مسأله 2216: عمره تمتّع پنج عمل دارد: 1 - احرام. 2 - طواف دور خانه خدا. 3 - دو ركعت نماز طواف، نزد مقام حضرت ابراهيم(عليه السلام) يا پشت آن. 4 - سعى بين صفا و مروه. 5 - تقصير، يعنى چيدن مقدارى از موى سر، يا ريش ويا ناخن.
حجّ تمتّع
مسأله 2217: حجّ تمتّع، سيزده عمل است: 1 - احرام. 2 - وقوف در عرفات. 3 - وقوف در مشعر. 4 - رمى جَمَره عَقبه، با سنگريزه در منى. 5 - ذبح قربانى در منى. 6 - سر تراشيدن، يا تقصير در منى. 7 - طواف زيارت. 8 - دو ركعت نماز طواف. 9 - سعى بين صفا و مروه. 10 - طواف نساء. 11 - دو ركعت نماز طواف نساء. 12 - ماندن شبهاى يازدهم و دوازدهم در منى. و گاهى بايد شب سيزدهم را نيز بماند. 13 - رمى سه جَمَره، در روزهاى يازدهم و دوازدهم و همچنين سيزدهم اگر شب سيزدهم در آنجا بماند.
1 - اِحرام
مسأله 2218: اوّلين عمل از عمره تمتّع، احرام مى باشد و وقت آن، ماههاى حج است كه عبارتند از: شوال، ذى القعده و ذى الحجّه.
ميقات
مسأله 2219: محل احرام كه « ميقات » نام دارد، به اين شرح است: 1 - مسجد شجَره، كه ميقات اهل مدينه مى باشد. 2 - وادى عقيق: ميقات كسانى است كه از راه عراق، به حج مى روند. 3 - قرن المنازل: ميقات كسانى است كه از طائف عبور كنند. 4 - يَلَمْلَم: ميقات كسانى است كه از يمن عبور مى كنند. محرّمات احرام
5 - جُحفِه: ميقات كسانى است كه از مصر، يا شام به حج مى روند.
مسأله 2220: هر كس از ميقاتى عبور كند، بايد از آن ميقات احرام ببندد.
واجبات احرام
مسأله 2221: واجبات احرام سه چيز است: 1 - نيّت، يعنى قصد كند: « احرام مى بندم براى عمره تمتّع قُرْبَةً إلَى اللّهِ تَعالى » و معناى احرام: التزام به ترك امور مخصوصى است كه ذكر خواهد شد. 2 - گفتن تلبيات اربع كه چنين است: « لَبَّيْكَ، اللّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لا شَريكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ، لا شَريكَ لَكَ ». 3 - پوشيدن دو لباس احرام، يكى را مانند لنگ به خود مى بندد و ديگرى را بر دوش مى اندازد. و پوشيدن اين دو لباس بايد قبل از نيّت و تلبيه باشد و بايد لباس احرام پاك بوده، از حرير و پوست حيوان حرام گوشت نباشد و نيز به اندازه اى نازك نباشد كه بدن انسان، از زير آن نمايان شود.
مُحرّمات اِحرام
مسأله 2222: شخص مُحرِم، بايد بيست و چهار چيز را ترك نمايد: 1 - شكار حيوان صحرايى، كمك كردن بر صيد آن و خوردن و كشتن آن، مگر حيوانات درنده كه دفع ضرر آنها جايز است. 2 - آميزش با زنان، خواه جِماع باشد، يا بوسيدن، يا نگاه كردن و يا دست زدن با شهوت. 3 - عقد ازدواج، خواه براى خودش باشد يا براى ديگرى و همچنين است شاهد عقد شدن و اداى شهادت. 4 - استمناء، خواه با دست باشد، يا با غير آن. 5 - استعمال بوى خوش، مانند مشك، زعفران و عود، خواه خوردن باشد، يا ماليدن، يا بو كردن و مانند آن. و همچنين حرام است شخص محرم، هنگامى كه بوى بد مى شنود، بينى خود را بگيرد. 6 - پوشيدن لباسهاى دوخته براى مردان، ولى هميان يا چيز ديگرى كه پول را در آن نگهدارى مى كنند و همچنين فتق بند، مانعى ندارد. 7 - سرمه كشيدن. 8 - نگاه كردن در آينه. 9 - براى مردها پوشيدن چكمه، جوراب و مانند آن، از چيزهايى كه پشت پا را بپوشاند و چنانچه اضطراراً آن را بپوشد، بايد وسط آن را بشكافد. 10 - فسوق، يعنى دروغ گفتن، فحش دادن و مفاخره كردن. 11 - جدال كردن، يعنى « لا وَ اللّه » يا « بَلى وَ اللّه » بگويد. و بنابر احتياط واجب از هر قسمى اجتناب كند. 12 - كشتن، يا انداختن جانورانى كه بر بدن انسان زندگى مى كنند مانند شپش، كك و مانند آن و همچنين نبايد آنها را از روى بدن انداخت. 13 - انگشتر به دست نمودن، اگر به قصد زينت باشد. 14 - زينت كردن، هر گونه زينتى، هر چند مانند حنا باشد. 15 - پوشانيدن تمام سر، يا قسمتى از آن و يا گوش، براى مردها، حتّى اگر با حنا و يا فرو بردن سر در آب باشد. 16 - پوشانيدن زنها روى خود، خواه با نقاب باشد يا غير آن، ولى جايز است چيزى را از سر آويزان كنند، كه تا بينى يا چانه را بپوشاند و بنابر احتياط به صورت نچسبد. 17 - روغن ماليدن بدن. 18 - كندن مو، خواه از سر باشد، يا از غير آن، اگرچه فقط يك مو باشد ولى اگر در حال وضو بيفتد، اشكال ندارد. 19 - به خون انداختن بدن، حتّى با مسواك، در صورتى كه بداند اگر مسواك كند دندانهايش خون مى آيد. كفاره محرّمات احرام
20 - كندن دندان، هر چند خون نيايد. 21 - گرفتن ناخن. 22 - رفتن زير سايه، در حال حركت براى مردها، ولى اگر در منزل زير سايه باشد، مانعى ندارد. 23 - بريدن درخت و گياه حرم. 24 - اسلحه پوشيدن، مانند هفت تير و شمشير.
كفّاره مُحرّماتِ اِحرام
مسأله 2223: محرّماتِ اِحرام كه در مسأله قبل بيان شد، سه قسم است: اوّل: آنچه فقط حرام است. دوم: آنچه حرام و ارتكاب آن موجب كفّاره است. سوم: آنچه موجب بطلان حج نيز مى باشد. و به طور اختصار به بعضى كفّاره ها اشاره مى نماييم.
مسأله 2224: كفّاره هاى محرّمات احرام عبارتند از: 1 - كفّاره صيد و تفصيل آن را در « رساله مناسك حج » بيان نموده ايم. 2 - كفّاره جماع، يك شتر يا گاو يا گوسفند است، به تفصيلى كه در « رساله مناسك حج » بيان شده كه در بعضى موارد سبب بطلان حج مى شود. 3 - كفّاره عقد نكاح، اگر شوهر دخول كند، يك شتر بر عقدكننده است. 4 - كفّاره استمناء، مانند كفاره جماع است و در بعضى موارد موجب بطلان حج مى شود. 5 - كفّاره استعمال بوى خوش، در بعضى موارد يك گوسفند است. 6 - كفّاره پوشيدن لباس دوخته، يك گوسفند است. 7 - كفّاره سرمه كشيدن، بنابر احتياط مستحب يك گوسفند است. 8 - كفّاره نگاه كردن در آينه، بنابر احتياط يك گوسفند است. 9 - كفّاره پوشيدن چكمه و جوراب براى مردها، بنابر احتياط يك گوسفند است. 10 - كفّاره فسوق، استغفار است. 11 - كفّاره جدال كردن، يك شتر، يا گاو يا گوسفند است به تفصيلى كه در « رساله مناسك حج » بيان شده است. 12 - كفّاره كشتن شپش و مانند آن، بنابر احتياط دادن يك مشت طعام به فقير است. 13 - كفّاره انگشتر به دست نمودن، بنابر احتياط مستحب يك گوسفند است. 14 - كفّاره زينت كردن، بنابر احتياط يك گوسفند است. 15 - كفّاره پوشاندن سر براى مردها، يك گوسفند است. 16 - كفّاره پوشاندن روى براى زنها، يك گوسفند است. 17 - كفّاره روغن ماليدن، بنابر احتياط مستحب يك گوسفند است. 18 - كفّاره كندن مو، يك گوسفند، يا سه روز روزه و يا اطعام شش مسكين است كه به هريك دو مد طعام ( 5/1 كيلو ) داده شود. 19 - كفّاره خون انداختن بدن، يك گوسفند است. 20 - كفّاره دندان كشيدن بنابر احتياط يك گوسفند است. 21 - كفّاره گرفتن ناخن، دو گوسفند، يا يك گوسفند يا يك مدّ طعام است به تفصيلى كه در « رساله مناسك حج » بيان شده است. 22 - كفّاره رفتن زير سايه براى مردها، يك گوسفند است. 23 - كفّاره كندن درخت در محدوده حرم، يك گاو، يا يك گوسفند يا قيمت آن درخت است به تفصيلى كه در « رساله مناسك حج » بيان شده است. 24 - كفّاره پوشيدن سلاح بنابر احتياط مستحب، يك گوسفند است.
2 - طواف
مسأله 2225: پس از بستن احرام عمره، بايد به مكّه مكرّمه آمده و دومين عمل عمره را كه طواف دور خانه كعبه است، بجا آورد.
مسأله 2226: كيفيّت طواف: خانه كعبه را طرف چپ خود قرار داده و هفت مرتبه دور آن گردش مى كند، از حجرالاسود ابتدا نموده و به آن خاتمه مى دهد.
مسأله 2227: در طواف هشت چيز معتبر است: 1 - نيّت، يعنى قصد كند: « طواف مى كنم براى عمره تمتّع به جهت تقرّب به درگاه خداى متعال ». 2 - پاك بودن از حَدَث اكبر ( مانند جنابت، حيض و نفاس ) و حدث اصغر ( يعنى با وضو باشد ). 3 - پاك بودن لباس و بدن از نجاست. 4 - مرد، ختنه كرده باشد. 5 - ستر عورت. و واجب است همه شرايط لباس نمازگزار را در حال طواف رعايت كند. 6 - بنابر احتياط و نبودن مشقّت، طواف بين خانه كعبه و مقام حضرت ابراهيم(عليه السلام) باشد. 7 - حِجر اسماعيل(عليه السلام) را داخل طواف كند. 8 - تمام بدنش، از خانه كعبه بيرون باشد، حتّى دست او بنابر احتياط مستحب از سكوى اطراف كعبه كه « شاذِرْوان » ناميده مى شود خارج باشد.
3 - نماز طواف
مسأله 2228: عمل سوم عمره، بجا آوردن دو ركعت نماز طواف در نزد يا پشت مقام حضرت ابراهيم(عليه السلام) است.
مسأله 2229: نماز طواف، مانند نماز صبح بوده و نيّت آن چنين است: « دو ركعت نماز طواف عمره بجا مى آورم به جهت تقرّب به درگاه خداى متعال ».
4 - سعى
مسأله 2230: عمل چهارم عمره، سعى بين صفا و مروه است كه بايد هفت مرتبه، مسافت بين صفا و مروه را طى كند، ابتداى سعى از صفا و پايان آن در مروه است.
مسأله 2231: رفتن از صفا به مروه يك « شوط » و برگشتن از آن به صفا يك « شوط » ديگر حساب مى شود.
مسأله 2232: در سعى چنين نيّت مى كند: « سعى مى كنم بين صفا و مروه، براى عمره تمتّع به جهت تقرّب به درگاه خداى متعال ».
5 - تقصير
مسأله 2233: پس از اتمام سعى، بايد عمل پنجم عمره را كه « تقصير » است، بجا آورد.
مسأله 2234: تقصير، يعنى مقدارى از موى سر، يا صورت و يا ناخن را بگيرد و چنين نيّت كند: « تقصير عمره تمتّع بجا مى آورم براى اطاعت خداوند ».
مسأله 2235: پس از تقصير آنچه به جهت احرام بر او حرام شده بود، حلال مى شود، مگر دو چيز كه حرمت آنها به جهت حرم است، نه اِحرام: 1 - صيد. 2 - كندن درخت يا بوته اى كه در محدوده حرم روييده است.
1 - احرام حج
مسأله 2236: چنانچه گفته شد: حج سيزده عمل دارد، اوّل: احرام است و انسان بعد از آنكه عمره تمتّع را تمام كرد، بايد به همان كيفيّتى كه در عمره گفته شد، براى حج احرام ببندد، با اين فرق كه احرام عمره، از ميقات بود و احرام حج از شهر مكّه مكرّمه است و مستحب است كه از « مسجدالحرام » احرام ببندد. و براى احرام چنين نيّت كند: « محرم مى شوم به احرام حج تمتّع، براى تقرّب به درگاه خداى متعال ».
مسأله 2237: وقت احرام حج، بعد از پايان عمره تمتّع تا هنگام وقوف به عرفات است.
2 - وقوف به عرفات
مسأله 2238: دوم: وقوف به عرفات، يعنى از ظهر روز عرفه ( روز نهم ) تا غروب آفتاب در صحراى عرفات باشد.
اعمال منى: رمى، ذبح، حلق
مسأله 2239: در اين عمل چنين نيّت مى كند: « وقوف مى كنم در عرفات براى حج تمتّع قُربةً الى اللّه تعالى ».
3 - وقوف به مشعر
مسأله 2240: بعد از غروب آفتاب شب عيد، بايد از عرفات به صحراى مشعر برود و در آنجا تا طلوع فجر روز عيد كه روز دهم است، بماند و سپس از طلوع فجر روز عيد تا طلوع آفتاب را به نيّت وقوف بماند.
مسأله 2241: هنگامى كه طلوع فجر ( اذان صبح ) نزديك مى شود چنين نيّت مى كند: « وقوف مى كنم در صحراى مشعر از طلوع فجر تا طلوع آفتاب، قربةً الى اللّه تعالى ».
4 - 6 اعمال منى: رَمى، ذِبح، حلق
مسأله 2242: هنگامى كه آفتاب روز عيد، طلوع مى كند، حجّاج به منى رفته و در آنجا سه كار بايد انجام دهند: 1 - رَمى جمره عَقبه، يعنى استوانه بزرگ، به هفت سنگ ريزه، پشت سرهم و در آن چنين نيّت مى كند: « رَمى مى كنم جمره عقبه را به جهت اطاعت امر خداى متعال ». 2 - سپس شتر، يا گاو يا گوسفندى را قربانى كرده و در آن نيّت مى كند: « قربانى مى كنم براى اطاعت خداى متعال ». و قربانى بايد تام الاجزاء و سالم باشد و احوط آن است كه سن مخصوصى داشته باشد كه « در رساله مناسك حج » بيان نموده ايم. و بنابر احتياط مستحب، انسان ثلث قربانى را براى خود بردارد، ثلث آن را هديه و ثلث ديگرش را صدقه بدهد. 3 - تراشيدن تمام سر يا گرفتن ناخن، يا مقدارى از موى سر و يا صورت. و در آن چنين نيّت مى كند: « حلق يا تقصير مى كنم، براى حجّ تمتّع به جهت اطاعت خداى متعال » و چنانچه حج اوّل او باشد، بنابر احتياط مستحب بايد حلق كند يعنى سر خود را بتراشد.
7 - 11 اعمال مكّه مكرّمه
مسأله 2243: پس از انجام اعمال منى، انسان مى تواند همان روز عيد « دهم ذى الحجّه » به شهر مكّه مكرّمه برود تا در آنجا پنج عمل بجا آورد: 1 - طواف زيارت، كه نيّت آن چنين است: « طواف زيارت مى كنم به جهت اطاعت خداى متعال ». 2 - دو ركعت نماز طواف نزد مقام حضرت ابراهيم(عليه السلام) يا پشت آن و چنين نيّت مى كند: « دو ركعت نماز طواف زيارت، بجا مى آورم به جهت تقرّب به درگاه خداى متعال ». 3 - سعى بين صفا و مروه، به همان نحوى كه بيان شد و نيّت آن چنين است: « سعى مى كنم بين صفا و مروه براى حج تمتّع قربةً الى اللّه تعالى ». 4 - طواف نساء، كه مانند طواف حج است و چنين نيّت مى كند: « طواف نساء بجا مى آورم، به جهت تقرّب به خداى متعال ». 5 - دو ركعت نماز طواف نساء و در آن چنين نيّت مى كند: « دو ركعت نماز طواف نساء بجا مى آورم، قربةً الى اللّه تعالى ».
مسأله 2244: انسان مى تواند روز دهم در منى بماند و روز يازدهم يا دوازدهم به شهر مكّه مكرّمه برود و اعمال آن را بجا آورد.
مسأله 2245: بعد از آنكه انسان اعمال پنج گانه مكّه را بجا آورد، تمام چيزهايى كه به جهت احرام، بر او حرام شده بود، حتّى معاشرت با زنان و استعمال عطر حلال مى شود، مگر دو چيز: 1 - شكار كردن. 2 - كندن درخت يا بوته حرم. و حرمت اين دو چيز به جهت حرم است نه اِحرام.
12 - ماندن در منى
مسأله 2246: شب يازدهم و دوازدهم، بايد حُجّاج در منى بمانند و اگر انسان در حال احرام، معاشرت با زن يا صيد كرده باشد، بايد شب سيزدهم را نيز در منى بماند. و چنين نيّت مى كند: « بيتوته مى كنم در منى، به جهت تقرّب به درگاه پروردگار ».
مسأله 2247: اگر انسان در حال احرام، معاشرت با زن و يا صيد نكرده باشد، مى تواند بعد از ظهر روز دوازدهم، از منى خارج شود و چنانچه تا غروب آفتاب، در آنجا باشد، بايد آن شب را نيز در منى بماند.
مسأله 2248: اگر انسان در منى نماند، بايد براى هر روز، يك گوسفند كفّاره بدهد و چنانچه عمداً در آنجا نمانده باشد، معصيت كرده ولى حج او صحيح است.
13 - رمى جمرات
مسأله 2249: حجّاج، در روزهايى كه شب آن، در منى بيتوته كرده اند، يعنى روز يازدهم و دوازدهم و گاهى سيزدهم، بايد جمرات سه گانه را رمى بكنند. به اين ترتيب: استوانه اوّل را هفت سنگ ريزه بزنند، سپس استوانه دوم را هفت سنگ ريزه و بعد استوانه عقبه را هفت سنگ ريزه بزنند و با پايان گرفتن اين اعمال، حج تمام مى شود.
