موضوع: کتب استفتائی
ساير احكام روزه
روزه بر چه كسانى واجب نيست؟
مسأله 1853: كسى كه به جهت پيرى نمى تواند روزه بگيرد، يا براى او مشقّت دارد، روزه بر او واجب نيست ولى بايد براى هر روز يك مُد كه تقريباً ده سير يا هفتصد و پنجاه گرم است، گندم يا نان آن، يا جو يا نان آن، يا يك مُد مويز و يا يك مُد خرما به فقير بدهد.
مسأله 1854: كسى كه به جهت پيرى روزه نگرفته، اگر بعد از ماه رمضان، بتواند روزه بگيرد، بنابر احتياط قضاى روزه هايى را كه نگرفته بجا آورد.
مسأله 1855: اگر انسان مرضى دارد كه زياد تشنه مى شود و نمى تواند تشنگى را تحمّل كند، يا براى او مشقّت زياد دارد، روزه بر او واجب نيست و بايد براى هر روز، يك مُد گندم يا نان آن، يا جو يا نان آن، يا يك مد مويز و يا يك مد خرما به فقير بدهد. و بنابر احتياط مستحب بيشتر از مقدارى كه ناچار است، آب نياشامد و چنانچه بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگيرد، بايد روزه هايى را كه نگرفته قضا نمايد.
مسأله 1856: زنى كه زاييدن او نزديك است و روزه براى خودش يا بچّه اش ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست. و بايد براى هر روز يك مُد طعام يعنى گندم يا جو يا نان يا مانند آن به فقير بدهد. و چنانچه در همان سال بتواند روزه بگيرد روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد اگر اين عذر تا ماه رمضان آينده ادامه نداشت، و الاّ قضا ندارد، بله مستحب است قضا نمايد، و براى ترك قضا نيز بايد يك مدّ ديگر طعام بدهد.
مسأله 1857: زنى كه بچّه شير مى دهد و شير او كم است، مادر بچّه باشد يا دايه او، با اُجرت شير دهد يا بى اجرت، اگر روزه براى او يا بچّه اى كه شير مى دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد طعام، يعنى گندم، يا جو يا نان و مانند آن، به فقير بدهد و چنانچه در همان سال بتواند روزه بگيرد، روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا نمايد. و اگر كسى پيدا شود كه بى اجرت بچّه را شير دهد، يا براى شير دادن بچّه از پدر، يا مادر بچّه يا از شخص ديگرى اجرت بگيرد، لازم نيست كه مادر، بچّه را به او بدهد و روزه بگيرد.
مسأله 1858: زنى كه در طول سال، به علّت حاملگى و يا بچّه شير دادن، نتواند روزه بگيرد، روزه و قضاى آن بر او واجب نيست و بايد براى هر روز دو مد طعام به فقير بدهد، يكى بعد از گذشتن ماه رمضان و ديگرى آخر سال يعنى قبل از ماه رمضان دوم.
احكام روزه مسافر
مسأله 1859: مسافرى كه بايد نمازهاى چهار ركعتى را دو ركعت بخواند، در سفر نبايد روزه بگيرد و مسافرى كه نمازش را تمام مى خواند، مانند كسى كه شغلش مسافرت، يا سفر او سفر گناه است، بايد در سفر روزه بگيرد.
مسأله 1860: مسافرت در ماه رمضان، اشكال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد، مكروه است.
مسأله 1861: اگر غير از روزه ماه رمضان، روزه معيّن ديگرى بر انسان واجب باشد، مثلا نذر كرده روز معيّنى را روزه بگيرد، چنانچه ناچار نشود، بنابر احتياط واجب، نمى تواند در آن روز مسافرت كند و اگر در سفر باشد، چنانچه ممكن است، بايد قصد كند ده روز در جايى بماند و آن روز را روزه بگيرد.
مسأله 1862: اگر نذر كند روزه بگيرد و روز آن را معين نكند، نمى تواند آن را در سفر بجا آورد، ولى چنانچه نذر كند روز معينى را چه مسافر باشد يا نباشد، روزه بگيرد، بايد آن روز را، اگرچه مسافر باشد، روزه بگيرد.
مسأله 1863: مسافر براى حاجت خواستن از درگاه الهى، مى تواند سه روز در شهر مدينه منوّره، روزه مستحب بگيرد.
مسأله 1864: كسى كه نمى داند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگيرد و در بين روز مسأله را بفهمد، روزه اش باطل مى شود و اگر تا مغرب نفهمد، روزه اش صحيح است.
مسأله 1865: اگر فراموش كند مسافر است، يا فراموش كند روزه مسافر باطل مى باشد و در سفر روزه بگيرد، روزه او باطل است.
مسأله 1866: اگر روزه دار، بعدازظهر مسافرت نمايد، بايد روزه خود را تمام كند. و اگر پيش از ظهر مسافرت رود و قصد پيمودن مسافت شرعى را داشته باشد « همان طورى كه در نماز مسافر گذشت » وقتى به حّد ترخّص برسد، يعنى به جايى برسد كه ديوار شهر را نبيند و صداى اذان آن را نشنود، بايد روزه خود را باطل كند و اگر پيش از آن، روزه را باطل كند، بنابر احتياط كفّاره بر او واجب مى شود.
مسأله 1867: اگر مسافر، پيش از ظهر، به وطنش برسد، يا به جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده، بايد آن روز را روزه بگيرد و اگر انجام داده، روزه آن روز بر او واجب نيست.
مسأله 1868: اگر مسافر، بعدازظهر به وطنش برسد، يا به جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند، نبايد آن روز را روزه بگيرد.
مسأله 1869: مسافر و كسى كه نمى تواند روزه بگيرد، مكروه است در روز ماه رمضان جماع نمايد و در خوردن و آشاميدن، خود را سير كند.
ثابت شدن اوّل ماه
مسأله 1870: اوّل ماه با پنج چيز ثابت مى شود، اوّل: خود انسان ماه را ببيند. دوم: عدّه اى كه از گفته آنان يقين پيدا مى شود، بگويند ماه را ديده ايم و همچنين است هرچيزى كه به وسيله آن يقين يا اطمينان پيدا شود. سوم: دو مرد عادل بگويند ماه را ديده ايم، ولى اگر وصف ماه را بر خلاف يكديگر بگويند، اوّل ماه ثابت نمى شود. چهارم: سى روز از اوّل ماه شعبان بگذرد كه به جهت آن، اوّل ماه رمضان ثابت مى شود. و سى روز از اوّل ماه رمضان بگذرد كه بر اثر آن، اوّل ماه شوال ثابت مى شود. پنجم: حاكم شرع حكم كند اوّل ماه است.
مسأله 1871: اگر حاكم شرع حكم كند كه اوّل ماه است، كسى كه از او تقليد نمى كند، بايد به حكم او عمل نمايد، البته در صورتى كه حاكم شرع ديگرى بر خلاف او حكم نكند ولى كسى كه مى داند حاكم شرع اشتباه كرده نمى تواند به حكم او عمل نمايد.
مسأله 1872: اوّل ماه با پيشگويى منجّمان ثابت نمى شود، ولى اگر انسان از گفته آنان يقين پيدا كند، بايد به آن عمل نمايد.
مسأله 1873: بلند بودن ماه و يا دير غروب كردن آن، دليل نمى شود كه شب پيش، شب اوّل ماه بوده است.
مسأله 1874: اگر براى كسى، اوّل ماه رمضان، ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه دو مرد عادل بگويند، شب پيش ماه را ديده ايم، بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله 1875: اگر در شهرى، اوّل ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن دو شهر به هم نزديك باشند، يا انسان بداند افق آنها يكى است.
مسأله 1876: اوّل ماه با تلگراف ثابت نمى شود، مگر براى دو شهر نزديك و يا هم افق كه انسان بداند تلگراف از روى حكم حاكم شرع يا شهادت دو مرد عادل، بوده است.
مسأله 1877: روزى كه انسان نمى داند آخر ماه رمضان است يا اوّل ماه شوّال، بايد روزه بگيرد، ولى اگر پيش از مغرب بفهمد كه اوّل ماه شوّال است، بايد افطار كند.
مسأله 1878: حكم زندانى با غير زندانى مساوى است نسبت به طلوع فجر و تحقّق مغرب و اوّل ماه رمضان و عيد فطر و غير ذلك.
روزه هاى حرام
مسأله 1879: روزه عيد فِطر و عيد قربان، حرام است و نيز روزى كه انسان نمى داند آخر ماه شعبان است يا اوّل ماه رمضان اگر به نيّت اوّل ماه رمضان روزه بگيرد حرام مى باشد.
مسأله 1880: اگر زن به جهت گرفتن روزه مستحب، حق شوهرش از بين برود روزه او حرام است. و بنابر احتياط مستحب اگر حق شوهر نيز از بين نرود، بدون اجازه او، روزه مستحب نگيرد.
مسأله 1881: روزه مستحب فرزند اگر سبب اذيّت پدر يا مادر و يا جدّ شود حرام است.
مسأله 1882: اگر پسر بدون اجازه پدر، روزه مستحب بگيرد و در بين روز پدر او را نهى كند، اگر ترك افطار سبب اذيّت پدر شود بايد افطار نمايد و اگر سبب اذيّت او نشود، افطار لازم نيست.
مسأله 1883: كسى كه مى داند روزه براى او ضرر ندارد، اگرچه دكتر بگويد ضرر دارد، بايد روزه بگيرد و كسى كه يقين يا گمان دارد روزه برايش ضرر دارد، اگرچه دكتر بگويد ضرر ندارد، بايد روزه نگيرد و اگر روزه بگيرد صحيح نيست.
مسأله 1884: اگر انسان احتمال بدهد روزه برايش ضرر داشته باشد و از آن احتمال، ترس برايش پيدا شود، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، نبايد روزه بگيرد و اگر روزه بگيرد، صحيح نيست.
مسأله 1885: كسى كه عقيده داشته روزه براى او ضرر ندارد، اگر روزه بگيرد و بعد از مغرب، بفهمد روزه براى او ضرر داشته، واجب نيست قضاى آن را بجا آورد.
مسأله 1886: غير از روزه هايى كه گفته شد، روزه هاى حرام ديگرى نيز هست، كه در كتب مفصّله ذكر شده است.
روزه هاى مستحب و مكروه
مسأله 1887: روزه تمام روزهاى سال، غير از روزه هاى حرام و مكروه، مستحب مى باشد. و براى بعضى از روزها، بيشتر سفارش شده است، مانند: پنج شنبه اوّل هر ماه، پنج شنبه آخر هر ماه، چهارشنبه اوّلى كه بعد از روز دهم ماه است و اگر كسى اينها را، بجا نياورد مستحب است قضا نمايد و چنانچه اصلا نتواند روزه بگيرد، مستحب است براى هر روز يك مدّ طعام، يا 6/12 نخود نقره به فقير بدهد. روز سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه، تمام روزهاى ماه رجب و ماه شعبان و بعضى از اين دو ماه اگرچه يك روز باشد، روز عيد نوروز، روز چهارم تا نهم شوّال، روز بيست و پنجم و بيست و نهم ذى القعده، روز اوّل تا نهم ذى الحجّه، ولى اگر به سبب ضعف روزه، نتواند دعاهاى روز عرفه را بخواند، روزه آن روز مكروه است، روز عيد سعيد غدير: ( هيجدهم ذى الحجّه )، روز مباهله: ( بيست و چهارم ذى الحجّه )، روز اوّل، سوم و هفتم محرّم، روز ميلاد مسعود پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) ( هفدهم ربيع الاوّل )، پانزدهم جمادى الاولى و روز مبعث حضرت رسول اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم): ( بيست و هفتم رجب ).
مسأله 1888: اگر كسى روزه مستحب بگيرد واجب نيست آن را به آخر برساند، بلكه اگر برادر با ايمانش او را به غذا دعوت كند، مستحب است دعوت او را قبول كرده و در بين روز افطار نمايد.
مسأله 1889: روزه روز عاشورا و روزى كه انسان شك دارد روز عرفه است يا عيد قربان مكروه است، بلكه احتياط در ترك روزه روز عاشورا است.
اِمساك مستحب
مسأله 1890: در شش مورد مستحب است انسان در ماه رمضان، اگرچه روزه نيست اِمساك كند، يعنى از كارهايى كه روزه را باطل مى كند، خوددارى نمايد. اوّل: مسافرى كه در سفر، كارى كه روزه را باطل مى كند انجام داده باشد و پيش از ظهر، به وطنش يا به جايى كه مى خواهد ده روز در آنجا بماند برسد. دوم: مسافرى كه با فرض مذكور بعدازظهر برسد. سوم: بيمارى كه پيش ازظهر، خوب شود و كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام داده باشد. چهارم: بيمارى كه بعدازظهر خوب شود. پنجم: زنى كه در بين روز، از خون حيض يا نفاس پاك شود. ششم: كافرى كه بعدازظهر، مسلمان شود.
مسأله 1891: مستحب است روزه دار، نماز مغرب و عشا را پيش از افطار كردن بخواند، ولى اگر كسى منتظر اوست يا ميل زيادى به غذا دارد كه نمى تواند با حضور قلب نماز بخواند، بهتر است اوّل افطار كند، ولى تا مى تواند نماز را در وقت فضيلت آن بجا آورد.
