موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
واجبات طواف
واجبات طواف هفت چيز است:
اول و دوم ـ آن است كه طواف را در هر دور از حجرالاسود شروع كند و به حجرالاسود تمام كند، و برای اين كه يقين نمايد در هر دور، از جزء اول حجر شروع نموده و به جزء اول تمام كرده، در طواف اول بايد كمی پيش از رسيدن به حجرالاسود نيت كند، و قصد نمايد كه ابتدا در هر دور از محاذی اولين جزء حجر باشد، و انتهای آن همان موضعی كه واقعاً انتهای دور است باشد، و با همين نيت هفت دور طواف كند.
سوم ـ آن كه طوری طواف كند كه در تمام مدتی كه به طواف مشغول است خانه كعبه طرف دست چپ او باشد پس اگر در ين طواف رو به خانه كعبه كند برای بوسيدن اركان يا جهت ديگر، يا آن كه به بواسطه زيادی جمعيت پشت به خانه يا روی به خانه كند، آن مقدار جزء طواف محسوب نمي‌شود، و بايد برگردد و آن مقدار را بطوری كه خانه كعبه بطرف دست چپش باشد بجا آورد، و اگر نمي‌تواند برگردد آن موضع را نشان كند، و بدون نيت دور بزند تا به آن موضع كه رسيد از آن‌جا قصد طواف كند، و طواف را تمام كند.
مسأله 97. برای اين كه در تمام احوال طواف، شانه چپ، مقابل خانه كعبه باشد دستور داده‌اند بهتر اين است كه وقتی از حجر الاسود گذشت، پيش از رسيدن به در حجر اسماعيل كمی بدن را به طرف چپ خود كج كند، و پيش از رسيدن به در ديگر حجر اسماعيل نيز قدری بدن را به طرف راست كج كند، تا شانه چپ از خانه رد نشود، و مقابل هر ركنی كه می‌رسد به همين دستور عمل كند، ولی رعايت اين دقت‌ها لازم نيست، و همين كه بطور متعارف هفت شوط را انجام دهد كافی است.
چهارم ـ آن است كه حجر حضرت اسماعيل (عليه‌السلام) را كه مدفن مادر آن حضرت، بلكه مدفن بسياری از انبياء علی نبينا و آله و عليهم السلام است، در طواف خود داخل كند، يعنی در خارج حجر طواف كند، و داخل آن نشود، و چنانچه از داخل حجر طواف نمايد آن دور از طواف او باطل می‌شود، و اعاده آن از موضعی كه داخل حجر شده كافی نيست، بلكه بايد آن دور را از سر بگيرد، و اگر اعاده نكند طواف او باطل است و در اين جهت فرقی بين عالم و جاهل و ناسی نيست.
و با اعاده چون احتمال باطل شدن اصل طواف نيز می‌رود، احتياط لازم آن است كه پس از تمام كردن طواف و خواندن نماز، دوباره طواف كند، و نماز آن را بخواند.
پنجم ـ آن كه در حال طواف بيشتر از بيست و شش ذراع و نيم از كعبه دور نشود (ذراع از آرنج است تا سر انگشتان) پس اگر در بين طواف بيشتر از اين مقدار از خانه دور شود، بايد آن مقدار را كه دور بوده از طواف حساب نكند، و دوباره بطور صحيح بجا آورد، ولی اگر چاره‌ای از طواف در خارج از اين فاصله نباشد طواف در دورتر از اين فاصله بشرط صدق طواف و رعايت نزديكی ممكن اشكال ندارد.
ششم ـ آن كه در حال طواف از خانه و آن‌چه از خانه حساب می‌شود خارج باشد، پس اگر روی سكوی اطراف خانه كه آن را شاذروان گويند راه برود، آن مقدار از طواف كه بر روی سكو راه رفته باطل است، و بايد آن مقدار را بطور صحيح دوباره بجا آورد، و طواف را تمام و بعد از خواندن نماز طواف دوباره آن را با نمازش، احتياطاً اعاده نمايد، و هم چنين اگر در اثناء طواف روی حجر اسماعيل برود بلكه احتياط آن است كه در بين طواف روی شاذروان برای دست ماليدن به ركن‌ها يا غير آن، دست دراز نكند و نيز دست را روی ديوار حجر نگذارد تا اين كه در تمام طواف، تمام بدن او از خانه و حجر خارج باشد.
هفتم ـ آن كه هفت شوط يعنی هفت دور طواف كند و آن را كم و زياد نكند.
مسأله 98. اگر عمداً يك شوط يا بيشتر كم كند، واجب است آن را تمام كند در صورتی كه كاری كه موالات و پی درپی بودن طواف را بهم می‌زند انجام نداده باشد، و اگر تمام نكند تا موالات به هم بخورد، در حكم ترك طواف است پس اگر وقت باقی است بايد طواف را عاده كند و اگر وقت گذشته حكم مسأله 87 را دارد كه گذشت.
مسأله 99. اگر سهواً كمتر از هفت دور طواف كند، پس اگر از سه دور و نيم نگذشته، بايد طواف را از سر بگيرد، و اگر از سه دور و نيم گذشته، و فقط يك دور كم كرده آن را تمام كند، و اگر بيشتر از يك دور كم كرده بنابر احتياط لازم آن را تمام كند و نماز طواف بخواند و دوباره هفت دور طواف و نماز آن را بجا آورد، ولی در طواف مستحب تمام كردن كافی است.
مسأله 100. اگر عمداً يك دور يا بيشتر از يك دور زياد كند به قصد آن كه جزء طواف ديگر باشد قران (جمع) بين طوافين است كه در طواف مستحب مكروه، و در طواف واجب، حرام است. بلكه بنابر احتياط لازم سبب باطل شدن طواف می‌شود، چه آن كه از اول طواف، اين قصد را كرده باشد يا در بين يا در آخر، و اگر به قصد لغويت آن را بجا آورده باشد ضرری به طواف نمي‌زند، و اگر به قصد آن كه جزء طواف اول باشد بجا آورد پس اگر از ابتدای طواف قصد داشته، بی اشكال طوافش باطل است، و اگر در بين طواف قصد كند از همان وقت باطل می‌شود، و اگر در آخر طواف قصد كند، مشهور فرموده‌اند: طوافش باطل است، ولی احتياط اين است كه نماز را بخواند و بعد طواف را با نماز آن اعاده نمايد.
مسأله 101. اگر از روی فراموشی بر هفت شوط زياد كند، پس اگر كمتر از يك دور است آن را رها كند، و طواف او صحيح است، و اگر يك شوط يا بيشتر زياد كند طواف واجب او صحيح است، و مستحب است كه آن‌چه را زياد كرده به قصد قربت مطلقه به هفت دور برساند، و در اين صورت احوط آن است كه يك نماز طواف پيش از سعی، جهت طواف واجب، و يك نماز طواف بعد از سعی، جهت طواف مستحب، بجا آورد، و بهتر آن است كه بعد از عمل به اين احتياط، اصل طواف و نماز آن را دوباره قبل از سعی بجا آورد.
مسأله 102. كسی كه تمام طواف يا بعض آن را فراموش كند، و يادش نيايد تا به شهر خود برگردد، و برای او مشكل باشد كه به مكه مراجعت نمايد، و آن‌چه را فراموش كرده بجا آورده، واجب است نائب بگيرد كه برای او طواف كند، و نماز طواف بخواند و بنابر احتياط لازم سعی هم بنمايد و در اين صورت بنابر احتياط واجب هدی بفرستد، و احوط آن است كه شتر باشد، و در مواردی كه گفته شد بايد وجوباً يا احتياطاً بعد از اتمام و نماز طواف، اعاده نمايد، نايب نيز به همان شرح عمل كند.
مسأله 103. اگر بعد از طواف، در عدد دروهای آن شك كند، به آن شك اعتنا نكند، و اگر در آخر يكی از دورها شك كند كه آن شوط هفتم بوده يا هشتم، بنا گذارد كه دور هفتم بوده است، و اگر در بين شوطی شك كند كه هفتم است يا هشتم، احوط بجا آوردن نماز طواف و اعاده طواف با نماز آن است.
مسأله 104. اگر يقين داشته باشد كه بيشتر از هفت شوط
طواف نكرده، و شك در عدد آن كند، وجوب از سر گرفتن طواف، خالی از قوت نيست، و احتياط آن است كه بنا را بر اقل گذارد. و تمام كند، و نماز طواف بخواند، و بعد طواف را از سر بگيرد.
مسأله 105. اگر ازدحام جمعيت، انسان را مقداری در طواف جلو ببرد، در صورتی كه بكلی از اختيار او خارج نشود و قصد طواف داشته باشد اشكال ندارد.
مسأله 106. طواف و سعی بوسيله چرخ‌هايی كه اخيراً معمول شده، يا نشستن در طبقها، يا سوار شدن بر دوش ديگران اشكال ندارد، و اگر با پای خود برود ثواب آن زيادتر است.
