موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
25 چيز بر محرم حرام است
1 ـ شكار حيوان صحرائی.
2 ـ جماع (نزديكی) با زن و ساير لذات.
3 ـ عقد كردن زن.
4 ـ شاهد عقد شدن.
5 ـ استمناء.
6 ـ بوئيدن بوی خوش و گرفتن بينی از بوی بد.
7 ـ پوشيدن چيز دوخته برای مرد.
8 ـ سرمه كشيدن.
9 ـ نگاه كردن در آينه.
10 ـ پوشيدن روی پا برای مرد.
11 ـ دروغ گفتن و فحش دادن.
12 ـ قسم خوردن.
13 ـ كشتن جانوران بدن.
14 ـ برای زينت انگشتر بدست نمودن.
15 ـ پوشيدن زيور برای زن.
16 ـ ماليدن روغن به بدن.
17 ـ زايل نمودن مو از بدن.
18 ـ پوشاندن مرد سر و گوش خود را.
19 ـ پوشاندن زن صورت خود را.
20 ـ استظلال برای مرد.
21 ـ بيرون آوردن خود از بدن خود.
22 ـ ناخن گرفتن.
23 ـ كندن دندان.
24 ـ كندن درخت حرم.
25 ـ بستن آلات حرب بر بدن.
و تفصيل اين امور به شرح ذيل است:
اول ـ شكار حيوان صحرائی وحشی، حلال گوشت باشد يا حرام گوشت، مثل روباه و خرگوش و آهو و ملخ و طيور، و حرام است كمك به صياد، و نشان دادن شكار به او، و خوردن گوشت آن، و نگاه داشتن آن، هر چند پيش از احرام مالك آن شده باشد. و هر حيوانی كه شكار كردن آن برمحرم حرام است، برداشتن تخم و جوجه آن نيز، بر محرم حرام است.
مسأله 42. صيد حيوانات وحشی در حرم، و هم چنين برداشتن جوجه و تخم آن‌ها و خوردن آن بر غير محرم نيز حرام است.
مسأله 43. شكار حيوان دريائی و كشتن حيوان اهلی، مثل گاو و گوسفند و شتر و خوردن گوشت آن‌ها بر محرم حلال است، و هم چنين كشتن حيوان صحرايی وحشی كه از اذيت آن ترس داشته باشد، مانعی ندارد.
مسأله 44. محرم شكار وحشی را مالك نمي‌شود، و اگر كسی آن را به او بفروشد يا ببخشد ملك او نمي‌شود، و اگر پيش از احرام آن را شكار كرده باشد و با خود آورده باشد، وقتی محرم شد از ملك او بيرون می‌رود و بايد آن را رها كند.
مسأله 45. اگر محرم حيوانی را كه شكارش حرام است بكشد، بايد كفاره بدهد. و تفصيل آن را در كتاب‌های حج، فقها ذكر فرموده‌اند.
مسأله 46. اگر محرم صيدی را ذبح كند ميته است، و خوردن آن بر محرم، و محل حرام است.
دوم ـ جماع كردن با زن و بوسيدن، و بازی كردن، و نگاه كردن به شهوت به او است بلكه بردن هر لذتی از زن حرام است، هر چند حلال خودش باشد، و لذّت بردن مرد محرم از زن نامحرم، و يا مرد از مرد، علاوه بر آن كه پيش از احرام حرام بوده، بواسطه احرام مؤكد می‌شود.
مسأله 47. اگر كسی با علم و عمد، در عمره تمتع جماع كند، خواه در فرج باشد يا در دبر، اگر پيش از سعی باشد بنابر مشهور عمره او فاسد است، و بايد احتياطاً آن را تمام كند، و بعد از تمام كردن عمره، پيش از حج، واجب است عمره را اعاده نمايد، و يك شتر كفاره بر او واجب است. و اگر وقت اتمام و اعاده ندارد، آن را به قصد ما في الذمه، از اتمام و تمام اعاده نمايد. و اگر به واسطه تنگی وقت نتواند، آن را پيش از حج اعاده كند، ولی می‌تواند اتمام كند، اتمام كند، و تقصير نمايد. و احتياطاً به يكی از مواقيت برود، و محرم به احرام حج افراد شود، و اگر وقت تنگ است هر چه می‌تواند بطرف ميقات برود و محرم شود و به مكه بيايد، و درمكه نيز احتياطاً محرم به احرام حج تمتع شود، و ساير اعمال را بقصد ما فی الذمه از حج تمتع يا افراد بجا آورد، و بعد يك عمره مفرده بجا آورد. و احوط اعاده حج است در سال آينده. و اگر بعد از سعی جماع كند فقط يك شتر، كفاره بر او لازم است، و حج او صحيح است.
مسأله 48. اگر كسی در احرام حج جماع كند، اگر پيش از وقوف به عرفات و مشعر بوده حج او فاسد است، و بايد آن را تمام كند، و در سال ديگر قضاء آن را بجا آورد. و هم چنين است حكم، بنابر اشهر، اگر بعد از وقوف به عرفات و پيش از مشعر جماع كند، و بايد در هر دو صورت تا تمام شدن مناسك حج بين زن و شوهر جدائی باشد، يا شخصی ثالثی نزد آنان باشد، و اين حكم در سال بعد نيز كه حج می‌كنند و به اين محل می‌رسند در حق ايشان جاری است، و حكم زن، مثل حكم مرد است اگر راضی باشد، و اگر مرد، او را مجبور نموده حج زن صحيح است، و دو كفاره بر مرد است. و اگر بعد از وقوف عرفات و مشعر باشد در صورتی كه پنج شوط از طواف نساء را بجا نياورده باشد فقط كفاره بر او لازم است و حج او صحيح است، و بعد از پنج شوط، كفاره بر او نيست اگر چه احوط است.
مسأله 49. كفاره بوسيدن زن اگر از روی شهوت باشد يك شتر است، و اگر به غير شهوت نيز باشد، بنابر احتياط واجب، يك شتر است.
مسأله 50. اگر محرم عمداً از روی شهوت به زن خود نگاه كند و منی از او بيرون آيد، يا زن خود را ببوسد، كفاره آن يك شتر است، و اگر به غير عيال خود نگاه كند و منی از او بيرون آيد، بنابر احتياط واجب كفاره آن يك شتر است، و اگر نتواند، يك گاو و اگر آن را هم نتواند يك گوسفند كفاره بدهد.
سوم ـ آن كه، زنی را برای خودش يا برای شخص ديگر عقد كند، اگر چه آن شخص محرم نباشد، و عقد هم باطل است. و احتياط واجب آن است كه زن را خواستگاری هم نكند ولی رجوع به مطلقه رجعيه در عده مانعی ندارد.
مسأله 51. كسی كه زنی را برای محرمی عقد كند، و آن محرم به آن زن دخول كند، بر آن كسی كه عقد كرده اگر چه محرم نباشد، و بر محرمی كه دخول كرده، هر يك، يك شتر كفاره واجب است. و بر زن نيز اگر چه محل باشد و بداند كه شوهرش محرم است همين كفاره لازم است. ولی اگر دخول واقع نشود بر هيچ يك كفاره نيست.
چهارم ـ آن كه شاهد عقد ازدواج شود، و اگر پيش از احرام شاهد شده است در حال احرام شهادت بر آن جايز نيست.
پنجم ـ استمناء است (استمناء به غير ملاعبه با حليله خود، در غير حال احرام نيز حرام است) يعنی كارهائی كه به سبب آن‌ها منی از انسان خارج می‌شود، مثل ملاعبه با زن، بلكه با دست يا خيالات شهوت انگيز كه منی از او بيرون آيد، كفاره آن يك شتر است. و احوط آن است كه اين كارها را ترك كند، اگر چه سبب بيرون آمدن منی نشود.
ششم ـ بوئيدن بوی خوش، مثل مشك و زعفران و كافور و عود و عنبر، و نيز ماليدن آن‌ها بر بدن و خوردن آن و پوشيدن لباسی كه در آن بوی خوش باشد اگر اثرش باقی باشد حرام است و در صورت احتياج به خوردن يا پوشيدن، بايد بينی خود را بگيرد، و بنابر احتياط لازم، بايد استعمال گل‌های خوشبو را نيز ترك كند، و بنابر احتياط، از بوئيدن ميوه‌های خوشبو، مثل سيب و به، خودداری كند، ولی خوردن آن‌ها ضرر ندارد.
مسأله 52. چنانچه اتفاقاً از برابر دكان‌های عطر فروشی عبور كند، بنابر احتياط لازم، بينی خود را بگيرد كه بوی خوش به آن نرسد.
مسأله 53. احوط آن است كه از بوهای خوش كعبه هم خودداری كند، ولی آن‌چه به غير اختيار در حال طواف از بوی آن به شامه يا به لباس يا بدن می‌رسد ظاهراً اشكال ندارد، و گرفتن بينی يا شستن لباس و بدن واجب نيست.
مسأله 54. كفاره استعمال بوی خوش بنابر احتياط واجب كشتن يك گوسفند است.
مسأله 55. در حال احرام گرفتن بينی از بوی بد حرام است ولی از آن به تعجيل گذشتن حرام نيست.
هفتم ـ پوشيدن چيز دوخته است، هر چند كوچك باشد، ولی بستن هميان پول به كمر عيبی ندارد هر چند دوخته باشد، و بهتر آن است كه طوری ببندد كه بدون گره باشد و بستن فتق بند نيز، اگر ناچار باشد مانعی ندارد اگر چه دوخته باشد ولی بنابر احتياط مستحب، يك گوسفند كفاره دارد.
مسأله 56. احتياط لازم آن است كه به لباس احرام خصوصاً ردا، گره نزند و تكمه در آن ندوزند و به چوپ يا سوزن و سنجاق آن را بهم وصل ننمايند.
مسأله 57. حرمت پوشيدن لباس دوخته مخصوص مردها است، پس جايز است زن‌ها لباس دوخته بپوشند، ولی بايد از پوشيدن قفازين كه دستكش مخصوصی است خودداری نمايند.
مسأله 58. گذاردن سنگ در لای لباس احرام، و بستن و پيچيدن آن با نخ، بدون آن كه گره بزند مانعی ندارد، بشرط آن كه دو طرف رداء را روی يكديگر نگذارد كه مثل گريبان (يقه) شود، و جايز نيست رداء را سوارخ كند و سرش را از رداء بيرون آورد.
هشتم ـ سرمه كشيدن است به چيز سياهی كه اسباب زينت باشد اگر چه قصد زينت هم نداشته باشد. و احوط آن است كه به چيزی كه سياه هم نباشد به قصد زينت خصوصاً اگر بوی خوش داشته باشد سرمه نكشد.
نهم ـ نگاه كردن در آينه برای محرم حرام است مگر در حال ضرورت، مثل راننده كه گاهی از اوقات برای او ضرورت دارد، ولی نگاه كردن در آب صاف ضرر ندارد، اگر چه احتياط مستحب ترك آن است، و هم چنين احتياط مستحب ترك عينك زدن است.
دهم ـ از چيزهائی كه بر مرد مُحرم حرام است پوشيدن چيزی است كه تمام روی پا را بپوشاند مثل چكمه و جوراب، و احتياط آن است كه از پوشيدن چيزی كه قسمتی از روی پا را هم بپوشاند نيز خودداری كند، ولی بند نعلين كه مقداری از روی پا را می‌پوشاند اشكال ندارد، و اگر محتاج شود به پوشيدن چيزی كه تمام روی پا را بپوشاند از جهت نداشتن نعلين، احوط شكافتن روی آن‌ها است.
يازدهم ـ فسوق است ـ فسوق در غير حال احرام نيز حرام است، و آن دروغ و فحش دادن است. و نيز حرام است عيبی را از خود دور و به ديگری نسبت دهد، يا صفت خوبی را برای خود بگويد، و آن را از ديگری سلب كند، بلكه احتياط آن است كه از هر سخن زشت و ناروائی در حال احرام خودداری كند.
مسأله 59. دروغ و فحش دادن سبب فساد احرام نمي‌شود، و كفاره آن استغفار است. و مستحب است صدقه دادن به چيزی، بلكه كشتن يك گاو، مستحب است.
دوازدهم ـ جدال است، و آن قسم خوردن به گفتن لا والله يا گفتن بلی والله است، خواه راست باشد يا دروغ، و احتياط واجب آن است كه به غير اين دو لفظ هم قسم نخورد، و در موقع ناچاری كه اثبات حق يا رد باطل به غير آن نشود مانعی ندارد. و آری والله و بله والله و نه واللهَ ملحق به آن است بنابر احتياط لازم.
مسأله 60. اگر قسمی كه خورده است راست باشد تا دو مرتبه كفاره ندارد و بايد استغفار كند، و در مرتبه سوم، كفاره آن يك گوسفند است و امّا قسم دروغ در مرتبه اول، كفاره آن يك گوسفند، و در مرتبه دوم، يك گاو، و در مرتبه سوم، يك شتر است.
سيزدهم ـ كشتن شپش يا كك و كنه و مانند اينها است، در بدن باشد يا در لباس. و هم چنين انداختن شپش و كك از بدن، بلكه آن‌ها را از جای خودشان بجای ديگر ـ در صورتی كه جای اول محفوظ تر باشد ـ نقل ندهند، و اما اگر جای اول محفوظ تر نيست، عوض كردن جای آن‌ها مانعی ندارد.
چهاردهم ـ به جهت زينت، انگشتر بدست كردن برای محرم حرام است، ولی به قصد استحباب عيبی ندارد. و احتياط آن است كه از بستن حنا به قصد زينت، بلكه به غير قصد زينت، در حال احرام و پيش از احرام، اگر اثرش تا حال احرام باقی می‌ماند خودداری كند.
پانزدهم ـ پوشيدن زيور است برای زن به قصد زينت، ولی آن‌چه را عادت بپوشيدن آن پيش از حال احرام داشته، لازم نيست بيرون بياورد، ولی نبايد برای شوهرش با مرد ديگر آن را نمايان سازد.
شانزدهم ـ ماليدن روغن به بدن است، هر چند در آن بوی خوش نباشد، و نيز پيش از احرام روغن ماليدن، اگر در آن بوی خوش باشد، و اثرش تا حال احرام باقی بماند جايز نيست.
مسأله 61. اگر در حال احرام ناچار شود از ماليدن روغن، در اين صورت ماليدن آن، مانعی ندارد.
هفدهم ـ ازاله كردن مو است از بدن خود، يا از بدن كس ديگر، اگر چه آن كس محرم نباشد، اگر چه يك مو باشد، ولی اگر ناچار باشد، مثل آن كه برای رفع درد سر مو را برطرف كند، يا آن كه مو، چشم را اذيت كند، ازاله آن حرام نيست.
مسأله 62. كنده شدن مو در حال وضو يا غسل بدون قصد ضرر ندارد.
مسأله 63. كفاره تراشيدن سر، و ازاله، موی زير هر دو بغل، بلكه زير يك بغل، اگر ناچار شود، يك گوسفند، يا سه روز روزه، يا صدقه دادن ده مُدّ، بر ده مسكين است. و بعضی دوازده مُدّ بر شش مسكين فرموده‌اند. و اين مطابق با احتياط است و ترك نشود، و اگر ناچار نشود بنابر احتياط واجب، كفاره كشتن گوسفند است. و هر گاه دست به سر يا به ريش خود بكشد، و يك مو يا دو مو بيفتد، احتياطاً يك مشت گندم يا جو و مانند اينها صدقه بدهد.
هيجدهم ـ آن كه مرد، سر و گوش خود را بپوشاند، و احتياط واجب آن است كه گل و حنا به سر نمالد، و چيزی هم بر سر نگذارد، بلكه احتياط مستحب اين است كه با دست نيز سر را نپوشاند.
مسأله 64. پوشيدن قسمتی از سر نيز حرام است، ولی گزاردن بند مشك آب بر سر مانعی ندارد، و پوشيده شدن مقداری از سر، يا تمام آن، بواسطه دستمالی كه برای درد سر به سر می‌بندد مانعی ندارد، ليكن يك گوسفند كفاره دارد، چنان كه مذكور خواهد شد.
مسأله 65. در حال احرام، سر به زير آب يا مايع ديگر فرو كردن، برای مرد جايز نيست، بلكه احتياط برای زن نيز ترك آن است.
مسأله 66. پوشاندن صورت برای مردها جايز است.
مسأله 67. كفاره پوشيدن سر، يك گوسفند است، اگر چه از روی ناچاری باشد، و احتياط آن است كه اگر بيش از يك بار سر را بپوشاند، برای هر بار جداگانه كفاره بدهد، خصوصاً اگر بدون عذر باشد، و مخصوصاً اگر مجلس آن هم متعدد شود.
نوزدهم ـ آن كه زن، تمام يا قسمتی از صورت خود را با نقاب يا چيز ديگر بپوشاند.
مسأله 68. اگر زن در موقع نماز، برای آن كه يقين كند سر و گردن او پوشيده شده، مقداری از اطراف صورت را بپوشاند اشكال ندارد، ولی بايد بعد از نماز فوراً آن مقدار را باز كند.
مسأله 69. جايز است به جهت روگرفتن از نامحرم، مقداری از چادر يا چيز ديگری كه به سر انداخته، تا محاذی چانه پائين بيندازد، ليكن احتياط لازم اين است كه آن را به دست يا به چيزي دور از صورت نگهدارد، كه مثل نقاب نشود، و در غير اين صورت يك گوسفند كفاره بر او لازم است.
بيستم ـ آن كه مرد محرم، در روز در حال راه پيمودن، بالای سر خود سايه قرار دهد، چه سواره باشد و چه پياده، و احتياط مستحب آن است كه در شب هم در حال راه پيمودن، برای خود سايه قرار ندهد.
مسأله 70. برای زن و بچه، بالای سر، سايه قرار دادن اشكال ندارد.
مسأله 71. احتياط مستحب آن است كه مرد محرم، در حال راه پيمودن، در سايه چيزی كه بالای سر او هم نيست نباشد.
مسأله 72. در وقت ناچاری، مثل شدت سرما يا گرما يا باران، در حال راه پيمايی، زير سايه رفتن جايز است، ولی يك گوسفند كفاره آن بر او واجب می‌شود، و اما اگر در احرام عمره يا حج، مكرر سوار مركب سقف دار شود و پياده شود، به تكرار آن، كفاره تكرار نمي‌شود، بلی اگر هم در احرام عمره و هم در احرام حج سوار مركب سقف دار شود، بايد برای هر يك جداگانه كفاره بدهد. و احتياط آن است كه اگر بتواند برای هر روز يك گوسفند كفاره بدهد.
مسأله 73. مرد محرم، در وقتی كه منزل می‌كند، زير طاق و مانند آن برود، يا چتر به سر بگيرد اشكال ندارد، اگر چه در حال رفت و آمد برای كارهای منزل باشد، و نشسته نباشد، ولی احتياط آن است كه در وقت رفت و آمد در كارهای منزل هم، زير سايه نباشد هر چند مراعات آن لازم نيست.
بيست و يكم ـ آن كه از بدن خودش خون بيرون بياورد، هر چند به خراشاندن بدن يا مسواك كردن باشد، اگر بداند كه اين كارها سبب بيرون آمدن خون می‌شود، ولی در حال ناچاری مانعی ندارد، و كفاره آن بنا بر احوط و اولی يك گوسفند است.
مسأله 74. اگر از بدن شخص ديگر خون بيرون آورد، اشكال ندارد.
بيست و دوم ـ ناخن گرفتن است، اگر چه مقدار كمی از يك ناخن باشد، و اما اگر ناچار باشد ـ مثل آن كه مقداری از آن افتاده باشد، و باقی مانده، او را اذيت كند ـ گرفتن آن جايز است، و كفاره آن يك مُدّ (تقريباً سه ربع كيلو) طعام است، مثل گندم يا جو و مانند اينها كه بايد به فقير بدهد. و كفاره گرفتن تمام ناخن نيز يك مُدّ است، و اگر تمام ناخن‌های دست و پا را در يك مجلس بگيرد، يك گوسفند لازم است، و اگر ناخن دست‌ها را در يك مجلس، و پاها را در مجلس ديگر بگيرد، دو گوسفند لازم است. و اگر شخصی اشتباهاً به محرمی بگويد: گرفتن ناخن در حال احرام اشكال ندارد، و آن محرم باور كند، و ناخن بگيرد و اتفاقاً خون بيفتد، بايد كسی كه مسأله را اشتباه گفته يك گوسفند كفاره بدهد، چه محرم باشد، و چه محل و چه مجتهد باشد يا نباشد.
بيست و سوم ـ كشيدن دندان است، هر چند خون نيايد، و كفاره آن بنابر احتياط، يك گوسفند است.
بيست و چهارم ـ كندن درخت و گياهی است كه در حرم روئيده باشد، ولی كندن درخت و گياهی كه در ملك خودش روئيده باشد مانعی ندارد.
مسأله 75. اگر محرم، درختی را كه كندن آن در حال احرام حرام است بكند، جمعی فرموده‌اند: كه اگر بزرگ باشد كفاره آن يك گاو و اگر كوچك باشد يك گوسفند است، و اين قول مشهور است. و بعضی فرموده‌اند: قيمت درخت را به فقير بدهد. و ظاهر اين است كه اگر گاو يا گوسفند را، به قصد ما فی الذمه، از عين آن‌ها يا قيمت درخت بدهد، و قيمت درخت بيشتر نباشد، كافی است. و اگر مقداری از يك درخت را بكند، بايد به مقدار قيمت آن به فقير بدهد. و اگر گياهی را بكند، استغفار كند ولی كفاره ندارد.
مسأله 76. كندن درخت يا گياه حرم به تفصيلی كه گفته شد برای كسی كه محرم هم نيست حرام است، ولی جايز است حيوان خود را رها كند تا علف را بخورد، بدون آن كه خودش به جهت او آن را قطع كند، چنانچه راه رفتن بطور متعارف، اگر موجب كنده شدن گياه حرم شود مانعی ندارد.
بيست و پنجم ـ اسلحه و آلات حرب بر خود بستن است، و بعضی زره و خُود و هر چه از وسائل دفاع باشد نيز جز سلاح شمرده، و پوشيدن آن‌ها را حرام دانسته‌اند.
مسأله 77. احتياط واجب آن است كه اسلحه را اگر نمايان باشد همراه برندارد، اگر چه به تن او نباشد.
