موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی

 

اَحکام قَسَم خوردن

 

 

 

(مسأله2668) اگر قَسَم بخورد که کاري را انجام دهد يا ترک کند مثلاً  قَسَم بخورد که روزه بگيرد يا دود استعمال نکند ، چنانچه عمداً مخالفت کند ؛ بايد کفّاره بدهد ، يعني يک بنده آزاد کند ، يا دو فقير را سير کند ، يا آنان را بپوشاند و اگر اينها را نتواند بايد سه روز روزه بگيرد .

 

(مسأله2669) قَسَم چند شرط دارد :

اوّل : کسي که قَسَم مي خورد بايد بالغ و عاقل باشد و اگر مي خواهد راجع به مال خودش قَسَم بخورد بايد در حال بالغ شدن سفيه نباشد و حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش منع نکرده باشد و از روي قصد و اختيار قَسَم بخورد پس قَسَم خوردن بچّه و ديوانه و مست و کسي که مجبورش کرده اند ، درست نيست و همچنين است اگر در حال عصباني بودن بي قصد قَسَم بخورد .

دوّم : کاري را که قَسَم مي خورد انجام دهد ، بايد حرام و مکروه نباشد و کاري را که قَسَم مي خورد ترک کند ، بايد واجب و مستحبّ نباشد و اگر قَسَم بخورد که کار مباحي را بجا آورد ، بايد ترک آن را نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نيز اگر قَسَم بخورد کار مباحي را ترک کند بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد .

سوّم : به يکي از اسمهاي خداوند عالم قَسَم بخورد که به غير ذات مقدّس او گفته        نمي شود مانند « خدا » و « اَلله » و نيز اگر به اسمي قَسَم بخورد که به غير خدا هم مي گويند ولي به قدري به خدا گفته مي شود که هر وقت کسي آن اسم را بگويد ؛ ذات مقدّس حقّ در نظر مي آيد ، مثل آنکه به خالق و رازق قَسَم بخورد صحيح است بلکه اگر به لفظي قَسَم بخورد که بدون قرينه ، خدا به نظر نم آيد ولي او قصد خدا را کند بنابر احتياط بايد به آن قَسَم نمايد .

 چهارم : قَسَم را به زبان بياورد و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد کند صحيح نيست ولي آدم لال اگر با اشاره قَسَم بخورد است .

پنجم : عمل کردن به قَسَم براي او ممکن باشد و اگر موقعي که قَسَم مي خورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتي که براي قَسَم معيّن کرده عاجز شود يا برايش مشقّت داشته باشد قَسَم او از وقتي که عاجز شده بهم مس خورد .

 

(مسأله2670) اگر پدر از قَسَم خوردن فرزند جلوگيري کند ؛ يا شوهر از قَسَم خوردن زن جلوگيري نمايد ، قَسَم آنان صحيح نيست .

 

(مسأله2671) اگر فرزند بدون اجازة پدر و زن بدون اجازة شوهر قَسَم بخورد پدر و شوهر مي توانند قَسَم را بهم بزنند .

 

(مسأله2672) اگر انسان از روي فراموشي ، يا ناچاري به قَسَم عمل نکند ، کفّاره بر او واجب نيست ، و همچنين است اگر مجبورش کنند که به قَسَم عمل ننمايد . و قسمي که آدم وسواسي مي خورد ، مثل اينکه مي گويد وَالله الان مشغول نماز مي شوم و به واسطة وسواس مشغول نمي شود ، اگر وسواس او طوري باشد که بي اختيار به قَسَم عمل نکند کفّاره ندارد .

 

(مسأله2673) کسي که قَسَم مي خورد اگر حرف او راست باشد قَسَم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مي باشد ، ولي اگر براي اينکه خودش يا مسلمان ديگري را از شرّ ظالمي نجات دهد ، قَسَم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهي واجب مي شود و اين جور قَسَم خوردن غير از قَسَمي است که در مسائل پيش گفته شد .