موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

▲ضــمـانـت (مسئله 1976 تا 1977)

 

مسأله 1976ـ هرگاه انسان بخواهد ضامن شود که بدهى کسى را بدهد مى تواند صیغه لفظى به زبان فارسى یا عربى یا هر زبان دیگر بخواند و مثلاً بگوید: «من ضامنم طلب فلان کس را بدهم» و طلبکار هم بگوید: «قبول کردم» و نیز مى تواند قرارداد ضمانت را به و سیله امضا کردن ضمانت نامه، یا هر کار دیگر که این مطلب را به طلبکار بفهماند و او هم عملاً قبول کند، انجام دهد.

 

مسأله 1977ـ بعد از ضامن شدن بدهى بدهکار به ذمّه ضامن منتقل مى گردد و ذمّه بدهکار پاک مى شود و اگر ضمانت به خواهش بدهکار صورت گرفته باشد هر وقت ضامن بدهى را داد مى تواند آن را از بدهکار سابق بگیرد، نوع دیگرى از ضمان نیز وجود دارد که شخصى، ضامن دیگرى مى شود، به این منظور که اگر بدهکار در دادن بدهى کوتاهى کرد، یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد، این نوع ضمان نیز صحیح است و غالب ضمانتهایى که در بانکها یا در برابر وامها مى گیرند از این قبیل است (اوّلى را نقل ذمّه مى گویند و دومى را ضمّ ذمّه به ذمّه و هر دو صحیح است).

 

▲شرایط و احکام ضمانت (مسئله 1978 تا 1984)

 

مسأله 1978ـ «ضامن» و «طلبکار» باید بالغ و عاقل باشند، و کسى آنها را مجبور نکرده باشد، ونیز سفیه نباشند و طلبکارى که حاکم شرع به واسطه ورشکستگى او را

 

از تصرّف در اموالش جلوگیرى کرده نمى تواند ضامن بگیرد (یعنى بدهى خود را به ذمّه دیگرى منتقل کند).

 

مسأله 1979ـ کسى که انسان ضامن بدهى او مى شود، باید بدهکار باشد بنابراین اگر کسى بخواهد از دیگرى وام بگیرد تا وقتى نگرفته کسى نمى تواند ضامن او بشود ولى اشکالى ندارد که مثلاً بگوید فلان کارمند یا کارگر را استخدام کن اگر خرابى یا خیانتى به بار آورد من ضامنم، این ضمانت نیز معتبر است.

 

مسأله 1980ـ در ضمانت باید «طلبکار» و «بدهکار» و «جنس بدهى» معیّن باشد، بنابراین اگر دو نفر از کسى طلبکار باشند و انسان بگوید من در برابر یکى از آن دو ضامن هستم، فایده اى ندارد، همچنین اگر دو نفر به کسى بدهکار باشند و کسى بگوید من ضامنم که بدهى یکى از آن دو نفر را بدهم، چون معیّن نکرده باطل است و نیز اگر کسى از دیگرى یکصد کیلو گندم و یکصد تومان پول طلبکار باشد و کسى بگوید من ضامن یکى از دو طلب هستم و معیّن نکند صحیح نیست.

 

مسأله 1981ـ هرگاه طلبکار، طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمى تواند از بدهکار چیزى بگیرد و اگر مقدارى از آن را ببخشد آن مقدار رانمى تواندمطالبه نماید.

 

مسأله 1982ـ شخص ضامن نمى تواند ضمانت خود را بدون رضایت طلبکار فسخ کند، ولى اگر ضامن یا طلبکار در قرار داد خود شرط کنند که هر وقت بخواهند مى توانند فسخ کنند مانعى ندارد.

 

مسأله 1983ـ هرگاه ضامن در موقع ضمانت توانایى پرداختن بدهى را داشته باشد طلبکار نمى تواند ضمانت او را فسخ کند و طلب خود را از بدهکار اوّل مطالبه نماید، همچنین اگر ضامن در آن موقع فقیر باشد ولى طلبکار این مطلب را بداند و به ضامن شدن او راضى شود حقّ فسخ ندارد، امّا اگر ضامن از همان اوّل فقیر باشد و طلبکار هم نداند و بعد متوجّه شود مى تواند ضامن بودن او را فسخ کند.

 

مسأله 1984ـ هرگاه کسى بدون اجازه بدهکار ضامن او شود که بدهى او را بدهد حق ندارد چیزى از او بگیرد، ولى اگر با اجازه او باشد مى تواند بعد از پرداخت بدهى به طلبکار، از بدهکار بگیرد.